Tayvan'dan çiplere sıkı denetim: TSMC’nin ileri teknoloji ihracatına sınırlama getirildi
- Tayvan hükümeti, küresel çip rekabetinde stratejik üstünlüğünü korumak amacıyla TSMC'nin en ileri üretim teknolojilerinin ihracatını yasaklayan 'N-1' kısıtlamasını devreye aldı. 2025 sonuna doğru uygulamaya konması planlanan yasa, ayrıca denizaşırı yatırımlara da ciddi denetimler ve yaptırımlar getirecek.
Tayvan hükümeti, ülkenin en stratejik varlıklarından biri olarak görülen yarı iletken sektöründe kritik bir yasa değişikliğine giderek, dünyanın en büyük çip üreticisi TSMC’nin (Taiwan Semiconductor Manufacturing Company) en gelişmiş üretim teknolojilerinin ihracatını kısıtlayan düzenlemeyi resmen onayladı. 'N-1' adındaki yasaya göre, sadece bir nesil önceki teknoloji ihraç edilebilecek; en son geliştirilen sistemler ise Tayvan içinde kalacak.
TSMC’nin ABD’de üretim tesisleri kurmayı planladığı dönemde yasa, ayrıca şirketlerin yurt dışındaki yatırımlarını da sıkı denetim altına alıyor. Tayvan devleti artık güvenlik riski, ekonomik zarar veya hukuki anlaşmazlık yaratabilecek yatırımları iptal edebilecek. Yeni düzenlemeyle birlikte, izinsiz yatırım yapanlara 30 bin dolardan 300 bin dolara kadar para cezası verilebilecek. Uygulamanın 2025 sonuna doğru başlaması bekleniyor.
Economic Daily'nin haberine göre, Başbakan Cho Jung-tai tarafından onaylanan 'N-1' adındaki düzenleme, yalnızca bir nesil öncesine ait üretim süreçlerinin yurtdışına transferine izin verecek. Bu da TSMC’nin şu an geliştirdiği ve ABD’de üretmeyi planladığı en ileri çip teknolojilerinin Tayvan dışına çıkarılamayacağı anlamına geliyor.
Yasa değişikliği TSMC’nin ABD planlarını etkileyebilir
TSMC’nin mevcut en ileri süreç teknolojisi olan N3P, yıl sonuna kadar yerini N2 üretim sürecine bırakacak. Bu teknoloji, şirketin 'amiral gemisi' olarak öne çıkıyor.
2026 sonlarına doğru ise TSMC, iki ayrı gelişmiş üretim hattını devreye almayı planlıyor: İstemci uygulamalarına yönelik N2P ve yüksek enerji tüketimli işlemciler için geliştirilen A16.
Ancak yeni yasa kapsamında, bu üretim teknolojilerinin hangisinin ihracat yasağına gireceği veya A14 ve A16P gibi daha sonraki nesillerin hangi kriterlerle değerlendirileceği henüz netleşmiş değil.
Yatırımlara sıkı denetim ve iptal yetkisi
Yeni düzenleme sadece ihracatla sınırlı kalmayarak, Tayvan merkezli firmaların yurt dışı yatırımlarını da mercek altına alıyor. Meclis tarafından üçüncü oturumda kabul edilen revize edilmiş yasa ile birlikte, Tayvan hükümetine 'ulusal güvenliği tehdit eden', 'ekonomik kalkınmaya zarar veren' veya 'çözülmemiş büyük anlaşmazlıklara neden olan' yatırımları reddetme, iptal etme ya da koşullu onay verme yetkisi tanındı.
Böylece mevcut alt düzenlemeler, resmi mevzuat seviyesine taşınarak yasal bağlayıcılık kazanmış oldu.
Cezalar genişledi, onaysız yatırım yapanlara yaptırım geliyor
Yasa kapsamında yatırım ihlallerine dair ilk kez net para cezaları tanımlandı. Onay alınmadan yapılan yatırımlar için şirketlere 50 bin ila 1 milyon Yeni Tayvan Doları (yaklaşık 1.500 ila 30 bin dolar) para cezası verilebilecek. İhlalin tekrarı veya düzeltilmemesi durumunda ceza 10 milyon Yeni Tayvan Doları'na (yaklaşık 308 bin dolar) kadar çıkabilecek.
Her ne kadar bu cezalar TSMC’nin ABD’ye duyurduğu 165 milyar dolarlık yatırım planı karşısında sembolik görünse de, yasanın verdiği denetim ve müdahale yetkisi Tayvan hükümetinin yarı iletken yatırımları üzerinde daha sıkı bir kontrol kurmasını sağlıyor.
Uygulama tarihi yıl sonunu bulabilir
Ekonomi Bakanlığı, yasanın uygulama tarihinin alt düzenlemeler tamamlandıktan sonra belirleneceğini, bunun da yaklaşık altı ay sürebileceğini açıkladı. Bu takvime göre yasa, 2025 sonuna doğru yürürlüğe girebilir.
Jeopolitik riskler ve ABD yatırımları gözetilerek adım atıldı
Tayvan hükümetinin bu hamlesi, artan jeopolitik gerilimler ve Tayvan merkezli şirketlerin özellikle ABD pazarına yönelik genişleme planlarının hız kazandığı bir dönemde geldi. TSMC’nin 65 milyar dolarlık mevcut ABD yatırımının 165 milyar dolara çıkarılacağının açıklanması, Tayvan'ın bu yatırımlar üzerinde daha etkin söz sahibi olma isteğini güçlendirmiş görünüyor.
