Stanford Üniversitesi'nden yapay zeka raporu: Türkiye ne kadar yol aldı?

Stanford Üniversitesi’nin İnsan Merkezli Yapay Zeka Enstitüsü (HAI) tarafından yayımlanan ve 30'dan fazla ülkenin yer aldığı AI Index Report 2025’te, ülkelerin yapay zeka alanındaki kapasitesi, üretimi ve uygulama düzeyleri 10’dan fazla başlık altında analiz edildi. Analizde, Türkiye’ye ilişkin verilere de yer verildi.

Raporda yer alan LinkedIn verilerine göre, Türkiye’de yapay zeka alanındaki işe alım oranı 2024 yılı itibarıyla yüzde 20.36 seviyesine ulaştı.

Bu oran, 2018'den bu yana yıllık bazda kaydedilen değişim oranlarını yansıtıyor.

Grafikte dikkat çeken eğilimler şöyle:

• 2018–2020 arası dönemde yüksek oranlar görülüyor (Yüzde 50'nin üzerinde başlangıç)
• 2021–2023 yıllarında göreli düşüş yaşanıyor
• 2024 yılında ise işe alım oranı yeniden yükselişe geçiyor ve yüzde 20.36 olarak ölçülüyor

Türkiye kamu sözleşmelerinde bütçe ortalamasında ikinci sırada

Türkiye 2013–2023 yılları arasında yapay zekaya ilişkin kamu sözleşmeleri bakımından en yüksek medyan değere sahip ikinci ülke konumunda yer aldı. Rapora göre, Türkiye’nin yapay zeka odaklı kamu sözleşmelerinin ortanca büyüklüğü (medyan değeri) 2.81 milyon dolar olarak hesaplandı.

Verilere göre ilk 5 ülke:

• İsviçre – 3.05 milyon dolar
• Türkiye – 2.81 milyon dolar
• İrlanda – 1.42 milyon dolar
• Lüksemburg – 1.15 milyon dolar
• Danimarka – 1.07 milyon dolar

Listenin sonunda yer alan ülkeler arasında Yunanistan (0.55 milyon dolar), Letonya (0.56 milyon dolar) ve Estonya (0.57 milyon dolar) bulunuyor.

Bu tabloya göre Türkiye, sözleşme sayısı az olsa da, imzalanan projelerde yüksek meblağlarla hareket eden ülkeler arasında.

Yapay zekaya ilişkin kamu sözleşmeleri (AI-related public contracts), kamu kurumlarının, yapay zeka çözümleri geliştirmek, uygulamak veya araştırmak amacıyla özel şirketlere ya da kurumlara verdiği ihale ve projeleri kapsıyor.

Coğrafi bölgelere göre yapay zeka yetkinliği

LinkedIn profillerinde yer alan bilgilere göre hazırlanan ‘2015–2024 Yılları Arasında Coğrafi Bölgelere Göre Yapay Zeka Yetkinliği Yoğunluk Oranı’ başlıklı tabloda ise Türkiye, 16 ülke arasında 0.94 puanla 13. sırada yer alıyor.

Yapay zekada cinsiyet eşitsizliği

'2015–2024 Yılları Arasında Cinsiyete Göre Yapay Zeka Yetkinliği Yoğunluk Oranı’na göre, Türkiye’de, erkeklerin oranı 0.96 iken, kadınların oranı 0.66 olarak belirlendi. Cinsiyet farkının 0.30 puanla dikkat çekici düzeyde olduğu görülürken Türkiye 17 ülke arasında 14. Sırada yer aldı.

Türkiye yetenek yoğunluğunda 7. sırada

2016 yılına kıyasla 2024 yılına kadar geçen sürede ülkelerde yapay zeka alanında çalışan yetenek yoğunluk artışına göre, Türkiye 2016’ya kıyasla yüzde 198 artış gösterdi. Brezilya, Estonya ve Kıbrıs gibi ülkelerin ardından gelen Türkiye 18 ülke arasında 7. sırada yer aldı.

2016–2024 Yılları Arasında Coğrafi Bölgelere Göre Yapay Zeka Yetenek Yoğunluğundaki Yüzde Değişim:

Cinsiyete göre yetenek yoğunluğuna bakıldığında erkeklerin AI alanındaki temsil oranı yüzde 0.42 iken, kadınların AI alanındaki temsil oranı yüzde 0.33 olarak belirlendi. 2016’da her iki cinsiyet için de bu oran yüzde 0.10’un altındaydı.

Öte yandan ABD, bilgi, teknoloji ve iletişim (ICT) alanında tüm eğitim seviyelerinde en fazla mezun veren ülke olmaya devam ederken Türkiye bu alanda en iyi cinsiyet dengesine sahip ülke olarak öne çıktı.

Beyin Göçü: AI uzmanları Türkiye'de kalıyor mu?

Türkiye’den yurt dışına giden veya Türkiye’ye gelen yapay zeka uzmanlarının net değişimi de ölçüldü. ‘Net AI talent migration’ ile, gelen uzman sayısından gidenleri çıkararak elde edilen fark paylaşıldı. Buna göre, 2024 yılı itibarıyla Türkiye’nin net AI yetenek göçü değeri: –0.49

Türkiye, son 5 yılda yapay zeka alanında yetişmiş uzmanları yurt dışına kaybetme eğiliminde. –0.49 değeri, her 10 bin profesyonel içinde neredeyse yarım kişinin net olarak ülkeyi terk ettiğini gösteriyor.

Endüstriyel robot sayıları

Türkiye’de 2023’te toplam 4.400 adet endüstriyel robot üretime entegre edilmiş ve faaliyete geçmiş. Türkiye, Birleşik Krallık (3.800) ve Tayland (3.600) gibi ülkelerin önünde yer alıyor.

2023 Yılında Coğrafi Bölgelere Göre Kurulan Endüstriyel Robot Sayısı (Bin Adet Cinsinden):

Türkiye AI hakkında heyecan duyuyor mu?

2024 yılında dünya genelinde yapılan bir ankete göre katılımcılara, yapay zeka kullanan ürün ve hizmetler hakkında ne kadar heyecanlı ve ne kadar tedirgin hissettikleri sorulmuş.

Grafikte iki eksen var:

• Yatay eksen (X): AI hakkında ‘Heyecan duyuyorum’ diyenlerin oranı
• Dikey eksen (Y): AI konusunda ‘Tedirginim’ diyenlerin oranı

Türkiye grafikte, yüzde 65’e yakın heyecan ve yaklaşık yüzde 50 düzeyinde tedirginlik oranıyla yer alıyor. Türkiye, 'yüksek ilgi + orta seviyede kaygı' bölgesinde konumlanıyor.

AI algısı değişiyor: Bilinç artıyor, güven düşüyor