Nobel ödüllü ekonomist Daron Acemoğlu’ndan dijital devlerin reklam tekeline karşı yüzde 50 vergi önerisi
- Nobel ödüllü ekonomist Acemoğlu, dijital reklam pazarında tekelleşmenin medya özgürlüğünü tehdit ettiğini belirterek, yıllık 500 milyon doların üzerinde dijital reklam geliri elde eden teknoloji devlerine yüzde 50 sabit vergi uygulanmasını önerdi.
- Bu verginin, bağımsız gazeteciliği desteklemek ve kamu yararına dijital platformlar oluşturmak için kullanılması gerektiğini savundu.
Google ve Meta gibi teknoloji devlerinin hem ABD’de hem Avrupa’da antitröst davaları sürerken, Nobel ödüllü ekonomist Daron Acemoğlu, konuyu Financial Times’ta (FT) kaleme aldı.
Google’ın dijital reklam piyasasındaki hakimiyetinin medya özgürlüğünü ve demokrasiyi zayıflattığını belirten Acemoğlu, yıllık 500 milyon doların üzerinde reklam geliri elde eden teknoloji devlerinden yüzde 50 sabit vergi alınmasını önerdi. Massachusetts Teknoloji Enstitüsünde (MIT) Ekonomi bölümünde profesörlük yapan Acemoğlu, bu gelirlerin bağımsız gazetecilik ve kamusal dijital alanların desteklenmesi için kullanılmasını istedi.
Dear followers, please see my FY article on breaking up Tech monopolies The US ruled against Google’s monopoly — Europe should do the same via @FT
— Daron Acemoglu (@DAcemogluMIT) April 22, 2025
https://t.co/qpxKEeFg4I
Google haber gelirlerini tek elde topluyor
Acemoğlu’na göre, Google’ın kontrol ettiği 876 milyar dolarlık dijital reklam pastası, medya kuruluşlarının gelir kaynaklarını kurutuyor. Bağımsız yayıncılar, Google’ın belirlediği şartlarla, kârdan pay alamadan ayakta kalmaya çalışıyor. Eski bir Google yöneticisine göre bu durum, 'Citibank veya Goldman Sachs’ın New York Borsası’na sahip olması' kadar sistem dışı bir güç yoğunlaşması yaratıyor.
'Antitröst ihmalleri bu tabloyu yarattı'
Yazısında, Google ve diğer büyük teknoloji firmalarının bu güce ulaşmasının nedeni olarak, yıllardır yetersiz kalan rekabet denetimlerini gösteren Acemoğlu, düzenleyicilerin bu şirketlerin piyasalara hakim olmasına göz yumduğunu belirtiyor. Google, Amazon ve Apple gibi devlerin piyasa değerleri, tarihteki büyük tekel örneklerinden bile daha yüksek.
Sosyal medya büyürken güvenilir haber kayboluyor
Acemoğlu, sosyal medya platformlarında artan bilgi kirliliğine ve kutuplaşmaya dikkat çekiyor. Haberlerin yerini kısa süreli içerikler alırken, haberciliğin sürdürülebilirliği büyük ölçüde zarar görüyor.
ABD mahkemesi: Google reklamda da tekel
ABD’de geçtiğimiz günlerde bir federal yargıç, Google’ın dijital reklamcılık alanında da tekel oluşturduğuna karar verdi. Yargıç, şirketin rekabeti bilinçli olarak engellediğini belirtti. Avrupa Birliği (AB) de benzer bir soruşturmada karar aşamasında.
Yüzde 50 sabit vergi çağrısı: Gelir kamu yararına kullanılmalı
Acemoğlu, MIT'den meslektaşı Simon Johnson ile birlikte, reklam gelirleri 500 milyon doları geçen şirketlere sabit yüzde 50 vergi uygulanmasını öneriyor. Bu gelirle bağımsız habercilik desteklenmeli, kamusal dijital alanlar güçlendirilmeli.
'Tekeller inovasyonu değil, ilerlemeyi durdurur'
Acemoğlu, büyük teknoloji şirketlerinin 'bölünürse inovasyon zarar görür' savına da karşı çıkarak, örnek olarak, 1950'lerde parçalanan AT&T'nin ardından gelen dijital devrimi hatırlattı.
Sorun büyüklük değil, gücün kötüye kullanılması.
Avrupa’ya çağrı: Kuralları demokratik kurumlar belirlemeli
Acemoğlu, yazısını AB'ye açık bir çağrıyla sonlandırdı. AB’nin Google’ın reklam teknolojisindeki tekelini sona erdirecek kararlı adımlar atması gerektiğini belirterek, “Çok uzun süredir internetin kurallarını teknoloji tekelleri yazıyor. Artık bu düzeni demokratik kurumlar belirlemeli” dedi.
Nobel ödüllü ekonomist Daron Acemoğlu, dijital reklam pazarında tekelleşmenin medya özgürlüğünü tehdit ettiğini belirterek, yıllık 500 milyon doların üzerinde dijital reklam geliri elde eden teknoloji devlerine yüzde 50 sabit vergi uygulanmasını önerdi. Bu verginin, bağımsız gazeteciliği desteklemek ve kamu yararına dijital platformlar oluşturmak için kullanılması gerektiğini savundu.
