Çin’den ABD yaptırımlarına rağmen sıçrama: Deepseek, ChatGPT'yi geride bıraktı

Serbest Yatırım Fonu (Hedge Fon) milyarderi Liang Wenfeng tarafından kurulan Çin'in yapay zeka girişimi DeepSeek, ABD'nin teknoloji yaptırımlarına meydan okuyarak dünya gündemine oturdu. Şirketin geliştirdiği yapay zeka asistanı, bugün itibarıyla Apple App Store'da ABD'de en çok indirilen ücretsiz uygulama olarak OpenAI'ın ChatGPT'sini geride bıraktı. DeepSeek'in bu başarısı, Çin'in yapay zeka alanındaki ‘düşük bütçeli atılımı’ olarak yorumlanırken, ABD'de teknoloji ve siyaset çevrelerinde tartışmaları alevlendirdi.

Yeni model R1: ‘Kendi kendini geliştiren’ yapay zeka

DeepSeek, 20 Ocak'ta yapay zeka dünyasında dikkat çeken R1 modelini tanıttı. Şirket, bu modelin ‘insan denetimi olmadan otomatik öğrenebilen ve sürekli gelişen’ bir sistem olduğunu açıkladı. Bu hamle, Washington'un Nvidia'nın en güçlü çipleri olan H100'lerin Çin'e ihracatını yasaklamasının hemen ardından geldi. Reuters'ın raporuna göre, ABD yaptırımları nedeniyle Çin, H100'leri ithal edemiyor ve bunun yerine daha düşük veri aktarım hızına sahip H800 çiplerini kullanıyor.

Devasa bütçeleri solladı

DeepSeek mühendisleri, bugün yaptıkları açıklamada, Nvidia'nın H800 çipleri ve kısıtlı sermayeyle bile rekabet edebildiklerini vurguladı. Şirketin 671 milyar parametreli bir modeli eğitmek için yalnızca 2048 adet H800 çip ve 5.6 milyon dolar harcadığı belirtildi. Bu rakam, OpenAI ve Google'ın benzer büyüklükteki modeller için ayırdığı devasa bütçelerin çok altında kalıyor. DeepSeek'in bu iddiası, yapay zeka eğitiminde maliyetleri düşürme konusunda önemli bir adım olarak değerlendiriliyor.

‘ABD'nin yapay zeka liderliğini riske attı'

ABD'de Başkan Donald Trump döneminde başlatılan ve federal hükümetin önümüzdeki dört yılda yapay zeka altyapısına 500 milyar dolar yatırım yapmasını öngören ortak girişim, Çin'in bu hamlesiyle gölgelendi. Uzmanlar, az tanınan bir Çinli şirketin, çok daha az kaynakla küresel devlerle arasındaki açığı kapatmasının, ‘ABD'nin yapay zeka liderliğini riske attığını’ ifade ediyor.

Piyasalar tepki verdi: Nasdaq ve teknoloji hisseleri düşüşte

Çin'in düşük maliyetli yapay zeka modelinin artan popülaritesi, yatırımcıların yapay zekanın karlılığına ve sektörün yüksek teknoloji çiplerine olan doymak bilmez talebine olan inancını sarsarken, bugün Nasdaq vadeli işlemleri düştü ve Japonya'da teknoloji hisseleri değer kaybetti.

Nasdaq 100 vadeli işlemleri, Avrupa sabahına kadar yüzde 2.6 düşerken, S&P 500 vadeli işlemleri yüzde 1.4 geriledi. Nvidia tedarikçisi Advantest hisseleri, Tokyo'da yüzde 8.5 değer kaybetti. Nvidia'nın Frankfurt'ta işlem gören hisseleri yaklaşık yüzde 7 düşüş gösterirken, Tesla, Amazon ve Meta'nın hisseleri Avrupa'daki erken işlemlerde yüzde 2'den fazla değer kaybetti.

Yaptırımlar etkisiz mi kalıyor?

DeepSeek'in başarısı, ABD'nin Çin'in yüksek teknoloji erişimini kısıtlamak için uyguladığı ihracat kontrollerinin etkinliğine dair şüpheleri artırdı. Şirketin, sınırlı çip kaynaklarına rağmen ‘yenilikçi yazılım optimizasyonları’ ile performansı maksimize ettiği iddiası, teknoloji dünyasında hem takdir hem de endişeyle karşılandı.

DeepSeek'in atılımı, Çin'in yapay zeka alanındaki stratejisinin ne kadar etkili olduğunu bir kez daha gözler önüne serdi. ABD'nin yaptırımlarına rağmen DeepSeek'in başarısı, yapay zeka alanındaki küresel dengeleri değiştirebilecek bir gelişme olarak değerlendirilirken, ABD ve Çin arasındaki teknoloji savaşının daha da kızışacağı öngörülüyor.