Ağustos ayındaki bilimsel gelişmeler ve keşifler

Bilim ve teknoloji dünyasında ortaya çıkan türlü keşif, yenilik ve atılım, evrenin bilinmeyen taraflarını açığa çıkarıyor ve ufuk açmaya devam ediyor.

Ağustosta, suyu "alet" gibi kullanarak avlanan kambur balinalar, 2 yaş altı çocuklarda otizm tespiti için yapay zekadan faydalanılması ve insanların iki hızlı yaşlanma dalgası yaşaması gibi birçok keşif ile gelişme basına yansıdı.

ABD Havacılık ve Uzay Ajansının (NASA) "Mars Insight Lander" isimli keşif aracının Mars'ta ulaştığı bulgular üzerinde yeni analizler yapan bilim insanları, Mars'ın kayalık dış kabuğunun içinde sıvı su rezervuarı buldu.

Yeni bulgular ışığında sıvı suyun "sismik sinyallerine" ulaşıldığı Mars'ta daha önce donmuş su ve buhar belirtilerinin de bulunduğu anımsatıldı.

California Berkeley Üniversitesi'nden Michael Manga, Dünya'da su ararken aynı teknikleri kullandıklarını ifade ederek, "Su, bir gezegenin oluşumunu şekillendiren en önemli moleküldür. Ulaştığımız yeni bulgular 'Mars'taki su nereye gitti?' sorusunun cevabı olabilir." dedi.

Kambur balinalar avlanırken "alet yapıp kullanıyor"

Kambur balinaların kril adlı deniz canlılarını avlamak için "karmaşık baloncuklar" oluşturduklarını gözlemleyen araştırmacılar, balinaların bu baloncuklarla oluşturdukları ağın boyutunu, derinliğini ve aralarındaki mesafeyi aktif olarak kontrol ettiğini belirledi.

Bu davranışın kambur balinalara özgü olduğunu ifade eden uzmanlar, bu teknikle balinaların "fazla enerji sarf etmeden tek seferde 7 kat daha çok av yakalayabileceği" tahmininde bulundu.

Araştırmacılar, bu davranışla, kambur balinaların "avlanmak için kendi aletini yapan ve kullanan nadir hayvanlar" grubuna dahil olduğunu kaydetti.

Dinozorları yok eden asteroit Jüpiter'in ötesinden gelmiş

Bilim insanları, 66 milyon yıl önce çarparak uçamayan dinozorlar da dahil Dünya'daki canlıların yüzde 75'ini yok eden "Chicxulub" adı verilen asteroitin, Jüpiter'in yörüngesinin dışında oluştuğunu ve karbon içeren nadir bir tür olduğunu tespit etti.

Söz konusu asteroitin, C-tipi denilen karbonlu kondrit türü nadir bir asteroit olduğunu keşfeden araştırmacılar, çarpmanın oluşturduğu yeryüzü katmanından alınan örneklerde eser miktarda rutenyum metali de buldu.

C-tipi asteroitlerin Dünya'ya ilk 1 milyar yıl boyunca çarptığı ve yaşamın oluşmasına yardımcı olabilecek su ve organik molekülleri sağladığı düşünülüyor.

İnsanlar, iki hızlı yaşlanma dalgası yaşıyor

Stanford Üniversitesinde yapılan araştırmada, yaşlanmanın yavaş ve sabit bir hızla ilerlemediği, 44 ve 60 yaşına gelindiğinde yaşla ilgili sorunların hızlandığı keşfedildi.

İnsanlarda aniden ortaya çıkan kırışıklıklar, ağrı ve sızılardaki artış ve bir gecede çökme hissinin sebebi 44 ve 60 yaşlarında yaşanan yaşlanma dalgalarından kaynaklanıyor.

İlk değişiklik dalgasının, kardiyovasküler hastalıklarla bağlantılı moleküllerle, kafein, alkol ile lipitleri metabolize etme yeteneğinde yaşandığı, ikincinin ise bağışıklık sisteminde, karbonhidrat metabolizması ve böbrek fonksiyonlarında görüldüğü tespit edildi.

Deri ve kas yaşlanmasıyla bağlantılı moleküllerde, her iki değişim döneminde de sorunlar yaşandığı görüldü.

2 yaş altı çocuklarda otizm tespiti için yapay zekadan faydalanılabilir

Yapılan araştırmayla, yapay zeka türü olan makine öğreniminin, 2 yaş altı çocuklarda Otizm Spektrum Bozukluğu (ASD) tespitini yüzde 78,5 oranında doğru yaptığı belirlendi.

Otizm teşhisi olan ve olmayan toplamda 30 bin 630 çocuğun verisi kullanılarak 24 ay altındaki çocuklarda gözlemlenebilecek 28 özelliğe odaklanılan araştırmanın sonuçları, makine öğreniminin çocuklarda otizme sahip olma ya da olmama tespitini iki yaş altı çocuklarda yüzde 78,5 oranında doğru yaptığını gösterdi.

Araştırmacılardan Kristiina Tammimies, mevcut bilgiler kullanılarak yapay zeka modeli yardımıyla "otizm olasılığı yüksek olan bireyleri daha erken tespit etmek ve böylece daha erken yardım almalarını sağlamanın mümkün olabileceğine" işaret etti.

Perseus Moleküler Bulutu'nda 6 "başıboş gezegen" keşfedildi

NASA'nın James Webb Uzay Teleskobu, Perseus Moleküler Bulutu'nda 6 "başıboş gezegen" keşfetti. Bu gezegenler, yaklaşık 960 ışık yılı uzaklıktaki NGC 1333 bulutsusunda bulunuyor. Araştırma, gezegenlerin bir yıldıza bağlı olmadan da gaz ve toz bulutlarının büzülmesiyle oluşabileceğini gösteriyor. Ayrıca, bulutsuda bir "kahverengi cüce" ve gezegen kütlesinde bir gök cismi daha tespit edildi.

Miyosen Dönemi'nde hem timsahlar hem köpek balıkları dugongları avlamış olabilir

Araştırmacılar, Miyosen Dönemi'nde dugongların hem timsahlar hem de kaplan köpek balıkları tarafından avlanmış olabileceğini belirledi. İsviçre'deki Zürih Üniversitesi araştırmacıları, Venezuela'da keşfedilen bir dugong iskeletinde 3 çeşit ısırık izi tespit etti. Bu izlerin timsah ve kaplan köpek balığına ait olabileceği ortaya kondu. Bulgular, Miyosen Dönemi'nde karmaşık avcı-av ilişkilerine dair nadir bir örnek sunuyor.