ABD tarifeleri tedarik zincirini zorluyor: Otomotivde üretim krizi, yapay zekada maliyet baskısı
- Trump yönetiminin özellikle Çin'den yapılan ithalatlara yüzde 104'e varan ek vergiler getirmesi yapay zeka, elektronik ve otomotiv sektörlerinde zincirleme etkilere yol açtı.
- Aralarında Razer, Framework, Infiniti (Nissan), Stellantis, Jaguar Land Rover ve Nintendo’nun da bulunduğu çok sayıda uluslararası şirket, ABD’deki satışlarını veya üretim faaliyetlerini durdurdu ya da geciktirme kararı aldı.
Donald Trump yönetimindeki ABD'nin 2025 itibarıyla yürürlüğe koyduğu yeni gümrük tarifeleri, küresel tedarik zincirlerinde derin ve çok katmanlı bir sarsıntıya neden oldu. Çin, Tayvan ve Avrupa’dan gelen yapay zeka, teknoloji ve otomotiv ürünlerine yönelik yüzde 25 ile yüzde 104 arasında değişen yeni vergiler, yapay zeka altyapısından oyun konsollarına, elektrikli araçlardan sunucu donanımlarına kadar birçok sektörü doğrudan etkiliyor.
Yarı iletkenler gibi bazı kritik bileşenler vergiden muaf tutulsa da, bu çiplerin entegre edildiği kartlar, sistem bileşenleri ve nihai ürünler yeni tarifelere tabi hale geldi. Sonuç olarak Nvidia, AMD ve Micron gibi çip üreticilerinden, Razer, Nintendo, Nissan ve Stellantis gibi nihai ürün üreticilerine kadar birçok şirket ya üretim faaliyetlerini durdurdu ya da stratejik revizyona gitti.
Yapay zeka altyapısı maliyet baskısı altında
ABD, özellikle yapay zeka çiplerinde kullanılan yarı iletkenleri tarifelerden muaf tuttu. Ancak çiplerin yerleştirildiği GPU kartları, sunucu bileşenleri, veri merkezi donanımları, soğutma sistemleri ve ağ altyapısı gibi tamamlayıcı unsurlar bu kapsamın dışında bırakıldı.
Semianalysis'in baş analisti Dylan Patel, Nvidia’nın esas ürününün çip değil, çok bileşenli hızlandırıcı kartlar olduğunu hatırlatarak, “Kartlar tarife kapsamına giriyor olabilir. Bu da maliyetlerin ciddi biçimde artmasına yol açabilir” dedi.
Nvidia CEO’su Jensen Huang ise üretimin bir bölümünü ABD’ye kaydırmaya hazırlandıklarını açıkladı. Şirketin tedarik zincirinde esnekliğe dayalı yeni bir yapı kurmayı planladığı belirtiliyor. TSMC’nin (Taiwan Semiconductor Manufacturing Company Ltd.) Arizona’da kurduğu 100 milyar dolarlık yeni tesis, bu dönüşümde kilit rol oynayacak.
Elektronik üreticileri geri çekiliyor: Razer ve Framework satışları durdurdu
ABD tarifelerinin en görünür etkilerinden biri, son kullanıcıya dönük teknoloji ürünlerinde yaşandı. Özellikle Çin merkezli üretim yapan Razer ve Framework gibi dizüstü bilgisayar üreticileri, ABD pazarındaki satışlarını geçici olarak durdurdu.
Razer, Blade 16 modelinin ABD’de yapılandırılmasını askıya alırken, Framework bazı modellerinin satışını tamamen durdurdu. Buna karşın Kanada gibi pazarlarda satışların sürüyor olması, tarifelerin yalnızca ABD’ye özgü etkiler doğurduğunu gösteriyor.
Benzer bir adım da Nintendo’dan geldi. Yeni nesil oyun konsolu Switch 2’nin ABD'deki ön sipariş süreci süresiz ertelendi. Ancak şirketin 5 Haziran’daki küresel lansman planı değişmedi. Bu durum, gecikmenin üretim değil, fiyatlandırma ve pazarlama stratejilerinden kaynaklandığını ortaya koyuyor.
Otomotivde sevkiyatlar durdu: Nissan ve Jaguar üretimi yeniden yapılandırıyor
Otomotiv sektöründe de benzer bir tablo yaşanıyor. Infiniti (Nissan), Stellantis ve Jaguar Land Rover gibi markalar, ABD’ye yönelik üretim ve sevkiyatlarını geçici olarak durdurdu. Audi’nin ABD limanlarında araçlarını beklettiği, Nissan’ın ise üretimi farklı ülkelere kaydırmayı değerlendirdiği bildiriliyor.
Bu kararların zamanlaması, tarifelerle doğrudan ilişkili. Her ne kadar bazı şirketler resmi açıklama yapmasa da, alınan kararlar tarifelerin stratejik etkisini açıkça ortaya koyuyor. Özellikle elektrikli ve hibrit araçlarda Çin’e olan parça bağımlılığı, yeni üretim planlarını zorunlu kılıyor.
Mikroçipten raflara: Maliyet dalgası son kullanıcıyı vuruyor
Yapay zeka sistemlerinde sadece çip değil, onun çalışmasını sağlayan tüm sistem altyapısı risk altında. Soğutma sistemleri, güç dağıtımı, veri akışı ve sunucu sistemleri gibi unsurlar ithalat vergilerine tabi tutulduğu için, üretim maliyetleri katlanıyor.
Micron Technology, bu gelişmeler üzerine ABD’ye yönelik ürünlerinde fiyat artışı uygulayacağını duyurdu. Retym gibi yeni girişimler ise, tarife yükünü tedarik zincirinin farklı aşamalarına dağıtarak telafi etmenin yollarını arıyor.
Morgan Stanley analistlerine göre, yapay zeka yatırımları halen güçlü seyretse de, şirketler artık daha dikkatli hesaplamalar yapıyor. Yatırımın geri dönüşü, birim maliyet ve karlılık gibi metrikler daha fazla önem kazanırken, tarife baskısı bu hesapları olumsuz etkileyebilir.
