İngiliz futbolunu ele geçiren milyarder Amerikalılar! Şampiyonluğa doymuyorlar

Chelsea'da Roman Abramovich'in hisseleri, Everton'da Alisher Usmanov'un sponsorluğu ve Bournemouth'ta Maxim Demin'in etkisi. Bir dönem Rus oligarkların hakimiyetine geçmeye başlayan Premier Lig'te özellikle 2016'dan bu yana çarpıcı bir Amerikan hakimiyeti dikkat çekiyor.

Bir zamanlar İngiliz futbolunda en az popüler olan kişiler, ülkenin en eski kulüplerini satın almak için Atlantik'i geçen Amerikalı milyarderlerdi. Amerikalılar, İngiliz kulüplerini satın almak için Heathrow, Gatwick ve Old Trafford'a akın etmeye başlayalı 20 yıl oldu ve İngiliz futbol pazarında dikkate değer bir değişim yaşandı. Amerikalı futbol yatırımcıların tam olarak ne yaptıklarını bildiği de ortaya çıktı.

Sezonun sonuna yaklaşılırken, ABD takımlarına ait kulüplerin İngiltere'nin ilk üç liginde şampiyonlukları toplaması ve ikincilikleri de domine etmesi bekleniyor. Boston merkezli Fenway Sports Group tarafından desteklenen Liverpool, yine bir diğer Amerikalı Stan Kroenke'nin ortaklığındaki Arsenal'inin önünde 2019'dan bu yana ikinci lig şampiyonluğunu kazanmak üzere.

NFL'nin San Francisco 49ers'ı tarafından kontrol edilen Leeds, Championship'te zirvede yer alıyor ve yine bir Amerikalı olan Alan Pace tarafından kontrol edilen Burnley'nin önünde Premier Lig'e yükselmeyi garantiledi.

Knighthead Capital tarafından kontrol edilen ve yatırımcıları arasında Tom Brady'nin de bulunduğu Birmingham City, Wrexham'ı geçerek League One'da şampiyonluğunu kazandı ve gelecek sezon Championship'te oynayacak.

2023'te Birmingham City'ye yatırım yapan Knighthead kurucusu Tom Wagner, "Bunun hangi milliyetten olduğunla daha az ilgisi var ve daha çok işletmeleri kurma konusunda çok bilinçli bir yaklaşım sergileyen bir grup profesyonel ortağa sahip olmakla ilgisi var" diyor.

Pek çok yabancı yatırımcının zor yoldan öğrendiği üzere, İngiliz futbolunda faaliyet göstermekle Amerikan liglerinde faaliyet göstermek, birbirinden çok farklı şeyler. Örneğin, Amerikan futbol liglerinde olduğu gibi takımlar arasında futbolcu takasları yerine, İngiliz liglerinde oyuncular takımların nadiren telafi ettiği astronomik ücretler karşılığında bir transfer pazarında hareket ediyor. Küme düşme var, kötü bir sezon bir kulübün ligden atılmasına ve mali bir çöküşe sürüklenmesine yol açabiliyor. Çok başarılı takımlar için bile, gelirin büyük parçaları doğrudan performansa bağlı. Bu nedenle, Şampiyonlar Ligi'ne katılma şansını kaçıran bir kulüp, yıllık bütçesinde beklenmedik bir şekilde 50 milyon dolarlık bir açıkla kolayca karşılaşabiliyor.

Başka bir deyişle, İngiliz kulüpleri uzun vadeli finansal planlamayı bir mayın tarlasına dönüştüren öngörülemez varlıklardan oluşuyor. Ayrıca, bunların hepsi, sahiplerinin kâr peşinde koşan CEO'lar olmaktansa, 100 yıllık kulüplerinin yöneticileri olmasını bekleyen sesli, güçlü taraftar kitlelerinin gözü önünde gerçekleşiyor.

Ama bu zorlukların hiçbiri Amerikalı yatırımcıları bunu denemekten vazgeçirmedi. Tampa Bay Buccaneers'ın sahibi olan Glazer ailesi 2005'te Manchester United'ı satın aldığından beri, diğer Amerikalı milyarderler de İngiliz futboluna para yatırdı ve küresel erişiminden, yüksek bütçeli naklen yayın sözleşmelerinden yararlanmayı umdu. Bugün, İngiltere'nin en iyi üç ligindeki 68 kulübün yaklaşık üçte biri Amerikalıların sahipliğinde veya Amerikalıların bu kulüplerde etkin payları bulunuyor.

Yine de, İngiliz futbolunun kaosunu ve masrafını küçümseyen takım sahipleri tarafından bu süreçte çok sayıda yanlış adım da atıldı. Glazer'lar devralmalarından sonra o kadar şiddetli protestolar ve tehditlerle karşılaştılar ki, Old Trafford'u yeraltı tünelinden gizlice ziyaret etmek zorunda kaldılar.

2021'de Liverpool'un sahipleri başarısızlıkla sonuçlanan Avrupa Süper Ligi girişimine katılma kararı aldıkları için taraftarlarından kamuoyu önünde özür dilemek zorunda kaldılar. Ve Aston Villa hayranlığı bacağına kulüp armasını yaptıracak kadar yüksek olan Randy Lerner, sonunda 200 milyon dolardan fazla bir zararla sattı. Lerner bir keresinde, "Premier Lig bana sinir sistemime mal oldu" demişti.

Bu yüzden yabancı yatırımcıların şüpheyle karşılanması şaşırtıcı değil. Ancak bu aynı zamanda birçok yeni alıcının daha mütevazı hedeflerle işe başlamasının, değeri milyarlarca doları bulmayan alt liglerdeki kulüpleri satın almasının ve sonra onların basamakları tırmanmasına yardımcı olmasının da bu yoldan geçtiğini unutmamak gerek. Oyuncular Ryan Reynolds ve Rob McElhenney , 2020'de Kuzey Galler'deki beşinci lig takımı Wrexham'ı satın aldıklarında, kulübün yeniden doğuşu hakkında bir realite TV şovu yapma planıyla 2,6 milyon dolar nakit enjekte ettiler. Beş yıl sonra, üst üste üçüncü kez bir üst lige yükselmenin eşiğindeler. Gelecek sezona kadar, Premier Lig'in vaat edilen topraklarına ulaşmak için yalnızca bir lig daha tırmanmaları gerekecek.

Wrexham deneyinin yabancı takım sahiplerine verdiği derslerden biri, taraftarlar için sadece finansal desteğin değil fiziksel varlığın da önemli olduğudur; hatta sadece yönetim locasında değil, maç öncesi ve sonrası yerel barlarda da. Reynolds ve McElhenney, sezonda birkaç kez Los Angeles-Kuzey Galler arasında arasında mekik dokudu.

Wagner ve Brady, Birmingham'a olabildiğince sık seyahat ediyor ve Wagner, her yıl en az bir deplasman maçına giderek seyahat eden City taraftarlarıyla birlikte tribünde oturmayı ihmal etmiyor. (McElhenney ve Brady, geçen Eylül ayında Wrexham'ın Birmingham ile karşılaştığı ve "Hollywood Derbisi" olarak adlandırılan maçta tribündeydi.)

Wagner'in şöyle bir açıklaması var: "Bu kaçınılması en kolay zorluklardan biri, çünkü tek gereken zaman, enerji ve özveri. Roket bilimi öğrenmeniz gerekmiyor. Sadece ortaya çıkıp (taraftarı) önemsemeniz gerekiyor. O kadar da zor değil."

Diğer ders ise çok fazla müdahale etmemek. Sıkıntılı varlıklar konusunda uzmanlaşan Wagner, Birmingham City'nin çalışma modelini düzeltebileceğinden emindi, hatta geçen sezon dört menajeri kovup Championship'ten düşmesine rağmen. Ancak sahada olanlar uzmanlara bırakılmalıydı.

Wagner, "Knighthead'deki tarihimizde çok sayıda kurumsal dönüşüm gerçekleştirdik. Bu da çok farklı değildi. Ancak bu kaynakları yerleştirdiğimizde... amaç, sportif tarafın bizim müdahalemiz olmadan bağımsız bir şekilde faaliyet göstermesini sağlamaktı." diyor.

Mesela Premier Lig'de Chelsea'nin sahibi Todd Boehly'nin transfer politikasına müdahale etmeye çalışması Chelsea'deki erken dönemlerinde kendisine onlarca milyon dolara mal oldu.

Liverpool'un sahipleri de saha içine daha fazla müdahale etmemeyi öğrendi. Kulüp, son on yılı dünyanın en iyi keşif departmanlarından birini inşa ederek geçirdi ve teknik direktör Jürgen Klopp'un geçen yazki ayrılışını tüm futbol yapısını yeniden düzenlemek ve güçlendirmek için kullandı. Sonuç olarak yeni baş antrenör Arne Slot bile bu makineyi tamamen bozmayı başaramadı. Hatta Boston'dan yaklaşık 3 bin 100 mil uzakta, sahiplerine ikinci Premier Lig şampiyonluğunu bu haberin yayına verildiği saatlerde getirdi bile.