Merkez Bankası'ndan rekor zarar

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) 2023 yılı bilançosunu açıkladı.

Resmi Gazete'de yayımlanan verilere göre, TCMB geçen yılı 818,2 milyar TL zararla kapadı. Banka 2022'de 72 milyar TL kar açıklamıştı.

TCMB'nin rekor zararında kur korumalı mevduat (KKM) önemli rol oynadı.

KKM'ye bütçeden 60 milyar TL aktarım

Hazine ve Maliye Bakanlığı'nın açıkladığı merkezi yönetim bütçe verilerine göre, geçen yıl dövizden dönüşümler hariç kur korumalı mevduata bütçeden 59 milyar 870 milyon 556 bin TL aktarım yapıldı. Aktarımın tamamı yılın ilk 7 ayında olurken, son 5 ayda maliyet sıfır olarak açıklandı.

Rekor zarar ne anlama geliyor?

Merkez Bankası'nın asıl amacı para politikası araçlarıyla fiyat istikrarını sağlamak. Merkez Bankası kar amaçlı bir kurum olmasa da kar veya zarar açıklayabiliyor.

2001 yılına kadar Merkez Bankası'nın lehine ya da aleyhine oluşan kur farkları, Hazine ile yapılan protokollerle tasfiye ediliyordu. Nisan 2001'de yapılan kanun değişikliği ile birlikte gerçekleşmemiş kur farkı kar veya zararı bilançoda birikimli olarak gösterilmeye başlandı.

Merkez Bankası, kar ettiğinde bunu Hazine'ye verirken, zarar yazdığında da Hazine'den alıyor.

Son 10 yılda tablo nasıl?

Son 10 yıla bakıldığında Merkez Bankası sadece bir kez zarar açıkladı. Aynı dönemde en büyük karı 2022'de elde etti. Merkez'in kar/zarar tablosunda 10 yıllık durum şöyle:

2014: 8,6 milyar TL kar
2015: 13,8 milyar TL kar
2016: 9,5 milyar TL kar
2017: 18,3 milyar TL kar
2018: 56,2 milyar TL kar
2019: 44,7 milyar TL kar
2020: 34,5 milyar TL kar
2021: 57,5 milyar TL kar
2022: 72,0 milyar TL kar
2023: 818,2 milyar TL zarar

Merkez Bankası, 2003’te 1,5 milyar TL, 2004’te 509 milyon TL zarar etmişti.

Önde gelen merkez bankaları da zarar yazdı

Dünyanın önde gelen merkez bankaları artan enflasyona karşı para politikasında sıkılaştırmaya giderken geçen yılı yüksek zararlarla kapadı.

ABD Merkez Bankası (Fed), 2023'te 114,3 milyar dolarla rekor faaliyet zararı açıkladı.

Avrupa Merkez Bankası (ECB) da 2004'ten bu yana ilk kez zarar yazdı. Bankanın geçen yılki zararı 1,3 milyar euroyu buldu.

Avrupa'nın en büyük ekonomisinde Almanya Merkez Bankası (Bundesbank), 172 milyon euro ile 1979'dan beri ilk kez zarar açıkladı.