Tofaş-Stellantis bilmecesi: Hafif ticari planı ne olacak?

Mart 2023'te Tofaş'ın Stellantis Grubu'nun Türkiye'deki tüm haklarını aldığı ortaya çıkmıştı. Ancak Aralık 2023'te Rekabet Kurulu, bu birleşmeyi nihai incelemeye aldı ve süreç uzadı. Rekabet Kurulu uzun süren incelemede ara kararını açıkladı ve satın alıma onay vermedi. Kurul gerekçe olarak verilen taahhütlerin yetersizliğini gösterdi.

Anlaşma kapsamında Tofaş, Stellantis'e 400 milyon euro peşin ödemeye yapacaktı ve sekiz yıl boyunca kardan pay verecekti. Böylece yapılan ödeme miktarının 1 milyar euroyu bulacağı öngörülüyordu. Bunun karşılığında Stellantis Grubu, Türkiye'deki Tofaş fabrikasında dört marka için yeni bir ticari araç modeli üretecekti.

Tofaş, Rekabet Kurulu'nun kararının ardından bunun bir ara karar olduğunu ve sürecin devam edeceğini açıkladı.

Integral Yatırım Araştırma Müdürü Seda Yalçınkaya Özer, cnbce.com'a yaptığı açıklamada şunları söyledi:

"Bu konu uzun bir süredir sürüyor ve açıkçası şirket açısından beklenti yaratan önemli bir gündem haline geldi. Uzun süre sürmesini de çok normal olarak karşılamıyorum. Stellantis’in Tofaş’taki paylarını artırması Tofaş’a, ürün çeşitliliği, ihracat fırsatları, finansal güçlenme, AR-GE’de yeni atılımlar, yönetim güçlenmesi ve piyasada performans güçlenmesi yaratabilecek bir etkiye sahip.

Başka bir deyişle, Tofaş için büyüme, yenilik ve küresel rekabet açısından olumlu bir potansiyel taşıyabilir. Bu nedenle piyasa oyuncuları bu konu ekseninde oluşan gelişmeleri yakından takip ediyor.

Stellantis Türkiye’ye bağlı olmaya devam ediyor. Tofaş’ta üretime devam ediyor. Bunlarda bir değişiklik yok."

Rekabet Kurulu'nun kararının ardından Tofaş hisseleri yüzde 5,7 düştü.

Colendi Menkul Değerler Analisti İbrahim Şişman da CNBC-e canlı yayınında yaptığı açıklamada, "Türk otomotiv piyasasının ağırlıklı olarak ihracat yapan bir pazar olduğunu söyledi. Tofaş'ın üretim lisansları biraz çaresizliğe doğru gidiyor haliyle bunun kısa vadeli hisse fiyatlarını olumsuz etkilediğini görebiliriz ama zaten hissenin 300'lerin üzerinden geldiğini ve bu satış baskısını aslında uzun zamandır hissettiğini görüyoruz" dedi.

cnbce.com'a konuşan otomotiv gazetecisi Emre Özpeynirci, 1,5 yıldan beri süren bu incelemenin bugüne kadarki en uzun inceleme olabileceğine dikkat çekti.

Özpeynirci, Rekabet Kurulu'nun kararını şöyle değerlendirdi:

"Benim en başından beri tahminim, bu satın alma gerçekleşirse, Ford Otosan'ı da içine kattığımız zaman özellikle ticari araçlarda Koç Grubu, yüzde 75'in üzerinde bir pazar payına ulaşıyor. Otomobillerde de pazar payı yüzde 40'ın üzerinde. Bu durum Türkiye'de bir haksız rekabet yaratacağı endişesinden dolayı süreç uzadı diye düşünüyorum. Dün Rekabet Kurulu'nun açıklamasında taahhütlerin yeterli görülmediği söylendi. Şimdi bu taahhütler yenilenip tekrar bir süreç başlayacak.

Tofaş'ın KAP'a yaptığı açıklamadan biraz bunu anlıyoruz ama bu olumlu sonuçlanır mı onu da bilmiyoruz. Tofaş halka açık bir şirket olduğu için hisselerde de iniş çıkışlar yaşanıyor. Bu da elinde hisse olanları da mağdur ediyor."

Hafif ticari planı ne olacak?

Tofaş ile Stellantis arasında 2023 başında imzalanan anlaşma, aslında iki ayaklı bir anlaşmaydı.

Bir ayağı, Stellantis'in Türkiye'deki satış, pazarlama yetkisinin Tofaş'a geçmesi. İkinci ayağı da bu anlaşmayla birlikte Tofaş bünyesinde, 2025'ten itibaren dört marka için (Peugeot, Citroen, Fiat, Opel) K10 kodlu bir hafif ticari araç üretilmesi.

Özpeynirci, birleşme olmasa bile üretim anlaşmasının bitmeyebileceğini söylüyor.

Tofaş'ın yarı hissesinin Koç'ta yarı hissesinin ise Stellantis Grubu'nda olduğunun altını çizen Özpeynirci, "Bu fabrika atıl kalmayacağı için bir şekilde model üretimi yapılacaktır ama tabii süreç nasıl işleyecek onu göreceğiz. Stellantis Grubu'nun Türkiye'deki Rekabet Kurulu kararına ne cevap vereceği de önümüzdeki günlerde daha netleşir" dedi.

Tofaş'ın halka açık bir şirket olduğunun altını çizen Özpeynirci, yatırımcıların sosyal medyadan mağduriyetlerini dile getirdiklerini de belirtti ve ekledi:

"Tofaş buna karşı bir KAP açıklaması mı yaptı, yoksa gerçekten süreç sonuçlanmadı mı önümüzdeki günlerde belli olacaktır."

"Tofaş'ın ihracatını artırması lazım"

Özpeynirci, Tofaş'ın fabrikasında atıl kapasitenin arttığına da dikkat çekti.

500 bin adet üretim kapasitesine sahip fabrikada şu an 200 binin altında bir üretim yapıldığını söyleyen Özpeynirci, fabrikadaki Doblo üretiminin geçen sene İspanya'ya kaydığını, Fiorino üretiminin bu sene sonunda biteceğini, şu an fabrikada sadece Egea üretimi yapıldığını hatırlattı. Bu üretimin de yüzde 80'den fazlası iç pazara satılıyor. Fabrikada Egea üretimi ise 2025 yılı sonunda bitecek.

Özpeynirci'ye göre Tofaş, buradaki üretimlerin bitmesiyle ihracatta ciddi bir kan kaybı yaşıyor.

Özpeynirci konuyla ilgili şunları söyledi:

"500 bin kapasiteli fabrikanın ne olacağına Koç, Stellantis ile birlikte karar verecektir. Yapı belki böyle devam eder, yani Stellantis, Peugeot-Citroen Grubu kendi markalarının satış pazarlama ağıyla devam eder ama Tofaş tarafında çok acil özellikle Egea'nın yerine hangi modelin üretileceği, o boş atıl kapasiteyi nasıl dolduracaklarını bulmaları gerekiyor.

Bu konuda Stellantis'te avantaj elde edecek. Çünkü Avrupa'da çok ciddi bir uygun fiyatlı araç sıkıntısı var. Türkiye gibi, Tofaş gibi katma değeri yüksek, düşük işçi maliyetleriyle Avrupa'ya nazaran daha uygun fiyatlı otomobil üreten bir ülkede bu fabrikanın atıl kalması, Stellantis Grubu için de büyük bir zarar oluşturur. Fabrika atıl durdukça Koç Grubu büyük zarar ediyor.

Dört marka için üretilecek ticari aracı kapsayan yeni proje, fabrikanın üçte birini, üçte ikisini dolduramaz. Dolayısıyla oraya yeni model gerekiyor. Bu Koç Grubu için de çok elzem, Stellantis grubu da için çok elzem.

Çünkü Stellantis Grubu da Türkiye'de uygun fiyatlı bir araç üretirse Avrupa'da Çinlilere karşı önemli avantaj elde edecek.

Bir sonraki aşamada Tofaş'ın o fabrikada ne modeller üreteceğini, o atıl kapasiteyi nasıl dolduracaklarını bulmaları gerekiyor. Bunun için de Stellantis Grubu'nun onlara vereceği yeni roller önemli. O roller ne olacak veya o rolleri verecek mi? Onlar üzerinde durulması gerekiyor bence."

Tofaş'tan Stellantis açıklamasıHaberler