Yeni petrol rafinerileri sektörü sıkıştırıyor
- Küresel petrol rafinerileri, yavaşlayan yakıt talebi ve yeni rafinerilerin devreye girmesi nedeniyle kar marjlarında düşüş yaşayabilir. Çin'deki zayıf ekonomik büyüme ve elektrikli araçların yaygınlaşması da bu gerilemeyi hızlandırıyor.
- Analistler, kısa vadede marjlarda bir toparlanma beklemese de mevsimsel talebin kış aylarında bir miktar destek sağlayabileceğini belirtiyor.
Asya, Avrupa ve Amerika Birleşik Devletleri'ndeki petrol rafinerileri, karlarının düşmesi riskiyle karşı karşıya. Bu durum, pandemiden sonra hızla artan kazançlarla yüzü gülen sektör için bir gerileme anlamına geliyor ve küresel talepteki mevcut yavaşlamanın boyutlarını gösteriyor. Bu zayıflık, özellikle Çin'deki tüketici ve sanayi talebinin, yavaşlayan ekonomik büyüme ve elektrikli araçların artan yaygınlaşması nedeniyle düşük olduğuna dair bir başka işaret. Öte yandan Afrika, Orta Doğu ve Asya'da devreye giren yeni rafineriler de sektör üzerindeki baskıyı artırdı.
TotalEnergies gibi rafineriler ve Glencore gibi şirketler, Rusya'nın Ukrayna'nın işgali, Husilerin Kızıldeniz’deki deniz trafiğini kesintiye uğratması ve COVID-19 pandemisinin ardından talepteki büyük toparlanma nedeniyle 2022 ve 2023'te büyük kârlar elde etti.
Commodity Context analisti Rory Johnston, "Son birkaç yılda yaşadığımız rafinaj süper döngüsünün artık sona erebileceği kesinlikle görülüyor. Çünkü yeni açılan rafinerilerden gelen arz, yavaş büyüyen yakıt talebiyle nihayet dengeleniyor" dedi.
Asya için önemli bir gösterge olan Singapur rafinaj karları, 17 Eylül'de varil başına 1,63 dolara düştü. Bu da 2020 yılının aynı döneminden bu yana en düşük mevsimsel seviyeyi temsil ediyor.
Aynı gün, Asya'nın dizel marjları üç yılın en düşük seviyesine indi. Zayıf Çin ekonomisi bu düşüşün önemli bir nedeni. Dünyanın en büyük petrol ithalatçısının sanayi üretimi, ağustos ayında beş ayın en düşük seviyesine gerilerken, rafineri üretimi zayıf yakıt talebi ve düşük ihracat marjları nedeniyle üst üste beşinci ayda da düştü.
Türkiye'nin en büyük 500 sanayi kuruluşunun ilk sırasında yer alan TÜPRAŞ'ın net rafineri marjı, 2024 yılının ilk yarısına ilişkin verilerine göre, 12,9 dolar olarak kaydedildi. Bu miktar 2023 yılı için varil başına 14 dolar seviyesindeydi. Şirket, 2024 yılı için beklentinin 12 dolar seviyesinde olacağını öngörüyor.
Dizel pazarında arz çok talep az
Küresel dizel pazarındaki arz fazlası, zayıf talep nedeniyle marjların zayıflamasının ana nedenlerinden biri.
Uluslararası Enerji Ajansı, dizel ve gazyağı talebinin bu yıl günde ortalama 28,3 milyon varil olacağını ve 2023'e göre yüzde 0,9 oranında daralacağını öngörüyor. Buna karşın benzin, jet yakıtı, LPG ve fuel oil talebi aynı dönemde artıyor.
Ağustos ayının sonunda, Avrupa'daki dizel marjları, LSEG verilerine göre varil başına yaklaşık 13 dolara düştü ve Aralık 2021'den bu yana en düşük seviyeye geriledi.
Ağustos ayında ortalama 16,6 dolar olan marjlar, Ağustos 2023'teki 38,3 doların yarısından daha az bir seviyede kaldı.
Kısa vadeli görünüm zayıf kalsa da mevsimsel talep bir destek sağlayabilir.
Energy Aspects analisti Raul Caldaria, rafinaj kârlarının yılın geri kalanında düşük kalmasının beklendiğini, ancak Avrupa'da kış aylarında dizel talebindeki artışla bir miktar toparlanma olabileceğini söyledi.
Avrupa'da benzin kâr marjları da daha güçlü talebe rağmen baskı altında. Ağustos ayında varil başına ortalama 12,1 dolar olan benzin marjları, Ağustos 2023'teki 31 dolar seviyesinden yüzde 61 oranında düştü.
Yeni rafineriler marjlar üzerinde baskıyı artırıyor
Yeni birçok rafinerinin devreye girmesi, marjlar üzerindeki baskıyı artırdı ve özellikle Avrupa'daki eski rafineriler zorlanıyor.
Bu ayın başlarında, Petroineos İskoçya’daki Grangemouth rafinerisini kapatacağını doğruladı. Ayrıca Almanya’da da kapatmalar bekleniyor. Bu yıl, devreye giren yeni kapasite arasında Nijerya'nın 650.000 varil/gün kapasiteli Dangote tesisi, Meksika'nın 340.000 varil/gün kapasiteli Dos Bocas rafinerisi, Kuveyt'in 615.000 varil/gün kapasiteli Al Zour rafinerisi ve Umman'ın 230.000 varil/gün kapasiteli Duqm rafinerisi bulunuyor.
Vortexa'nın baş ekonomisti David Wech, "Küresel olarak mevcut talep seviyelerine göre çok fazla rafineri kapasitesi var ve yeni kapasite durumu daha da kötüleştiriyor" dedi. Bank of America analistleri, 13 Eylül’de küresel rafineri marjlarının çeyrekten çeyreğe yüzde 25 ve spot bazda yüzde 50 oranında düşmesinin ardından düşmeye devam etmesini beklediklerini, yeni rafineri kapasitesinin ise yıllık 1,5 milyon varil/gün artacağını belirtti.
