Washington ve Kiev, kritik doğal kaynaklar konusunda uzlaştı
- ABD ve Ukrayna, Kiev’in Washington’ın desteğini kazanma çabalarının merkezinde yer alan ve ABD Başkanı Donald Trump’ın Rusya ile savaşı hızla sona erdirme hedefini destekleyen maden anlaşmasının taslak şartlarında uzlaşmaya vardı.
ABD ve Ukrayna, Kiev’in Washington’ın desteğini kazanma çabalarının merkezinde yer alan ve ABD Başkanı Donald Trump’ın Rusya ile savaşı hızla sona erdirme hedefini destekleyen maden anlaşmasının taslak şartlarında uzlaşmaya vardı.
Reuters'ın haberine göre, taslak metnin ABD’nin Ukrayna’ya herhangi bir güvenlik garantisi veya silah desteği taahhüdü içermediğini, ancak ABD’nin Ukrayna’nın özgür, egemen ve güvenli olmasını istediği aktarıldı.
Habere göre, gelecekteki silah sevkiyatlarının Washington ve Kiev arasında hala müzakere edildiğini söyledi.
Trump, gazetecilere yaptığı açıklamada, Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski’nin Cuma günü Washington’a gelerek 'çok büyük bir anlaşmaya' imza atmak istediğini belirtti. Bu gelişme, iki liderin geçen hafta birbirlerine yönelik sert açıklamalarda bulunmasının ardından geldi.
Trump, anlaşmayı Kiev’e sağlanan milyarlarca dolarlık ABD yardımına bir geri ödeme olarak sundu ve Ukrayna’da barış sağlanması halinde ülkede bir tür barış gücü askerine ihtiyaç duyulacağını söyledi. Moskova, üç yıl önce Ukrayna’ya yönelik işgalini başlatmış ve NATO güçlerinin Ukrayna’da konuşlanmasını kesin bir dille reddetmişti.
Bazı Avrupa ülkeleri, Ukrayna’ya barış gücü birlikleri göndermeye hazır olduklarını açıklarken, Trump, Moskova’nın bu gücü kabul edeceğini öne sürdü. Ancak Kremlin, salı günü yaptığı açıklamada bu iddiayı yalanladı.
Trump’ın Ukrayna’daki savaşı sona erdirme konusundaki aceleciliği ve Moskova’ya yönelik yakın duruşu, ABD’nin Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’e geniş çaplı tavizler verebileceği endişelerini artırarak Ukrayna ve Avrupa’nın güvenliğini riske atabileceği yorumlarına yol açtı.
"Popüler olmayan bir diktatör"
Geçen hafta Trump, Zelenski’yi 'popüler olmayan bir diktatör' olarak nitelendirerek hızla bir barış anlaşması yapması gerektiğini, aksi takdirde ülkesini kaybedeceğini iddia etmişti. Ukrayna lideri ise Trump’ın 'yanlış bilgi balonunda' yaşadığını söyleyerek yanıt vermişti.
Yetkililer, her iki tarafın da anlaşma taslağını onayladığını ve imzalanması gerektiği konusunda mutabık kaldığını ifade etti.
"Amerikan vergi mükelleflerinin parasını geri alıyoruz"
Anlaşma, Ukrayna’nın geniş maden zenginliklerini ABD’nin kullanımına açabilir.
Trump, 'Şimdi güvence altına alıyoruz' diyerek, "Amerikan vergi mükellefleri artık paralarını geri alacak, üstelik fazlasıyla" ifadelerini kullandı.
Zelenski, daha önce ABD’nin Ukrayna’daki doğal kaynaklar üzerinde 500 milyar dolarlık hak talep ettiği bir anlaşmayı imzalamayı reddetmişti. Kiev, bu rakamın ABD’den alınan yardımlardan çok daha fazla olduğunu ve anlaşmanın Ukrayna için gerekli güvenlik garantilerini içermediğini savunmuştu.
Anlaşmaya göre, ABD ve Ukrayna, Ukrayna’nın doğal kaynaklarından elde edilecek gelirleri toplamak ve yeniden yatırıma yönlendirmek amacıyla bir 'Yeniden Yapılanma Yatırım Fonu' oluşturacak.
Ukrayna, bu fonda işletme giderleri hariç elde edilen gelirin %50’sini katkı olarak sunacak ve bu katkılar toplamda 500 milyar dolara ulaşana kadar devam edecek. ABD ise “istikrarlı ve ekonomik olarak güçlü bir Ukrayna’nın geliştirilmesine” uzun vadeli bir mali taahhütte bulunacak.
Trump, Ukrayna’nın bu anlaşmadan ne kazanacağı sorulduğunda, ABD’nin şu ana kadar sağladığı 350 milyar dolarlık yardımı ve Ukrayna’nın "mücadele hakkını" işaret etti.
Brookings Enstitüsü’nden Scott Anderson, maden anlaşmasının dünya genelinde “bir tür korsanlık” olarak görülebileceğini, ancak Trump ve Cumhuriyetçi siyasetçileri anlaşmaya dahil etmek için gerekli olabileceğini söyledi.
Avrupa müttefikleri endişeli
Trump, Zelenski’nin cuma günü Washington’a gelip anlaşmayı imzalayabileceğini belirterek, "Benim için sorun yok, o da birlikte imzalamak istiyor" dedi.
Avrupalı yetkililer ise Trump’ın Ukrayna’daki savaşı sona erdirme konusunda Moskova ile görüşmelere başlamasına ve ABD’nin artık Avrupa güvenliğine öncelik vermediğine dair uyarılara hazırlıksız yakalandı.
Beyaz Saray’da gerçekleştirilecek bir görüşme, Zelenski’ye doğrudan Trump’a ABD’nin desteğini sürdürmesi gerektiğini anlatma fırsatı sunabilir. Trump, geçtiğimiz hafta yanlış bir şekilde savaşın Ukrayna tarafından başlatıldığını öne sürmüştü.
Ukrayna, Avrupa Birliği tarafından kritik olarak tanımlanan 34 mineralin 22’sine sahip. Bunlar arasında endüstriyel ve inşaat malzemeleri, alaşım metalleri, değerli ve demir dışı metaller ile bazı nadir toprak elementleri bulunuyor.
Özellikle elektrikli araç bataryaları ve nükleer reaktörler için kritik öneme sahip grafit rezervleri açısından Ukrayna, dünya kaynaklarının yüzde 20’sine sahip durumda.
