TikTok'ta trend 'Dilencilik': Uygulama yüzde 70 kazanç sağlıyor iddiası
- TikTok, platformda dilenciliği öne çıkardığı gerekçesiyle eleştiriliyor. İngiltere’de yayımlanan Observer, Endonezya, Pakistan, Afganistan, Suriye, Mısır, Kenya’nın da dahil olduğu bir araştırma yaptı.
- Observer, TikTok’un bu içeriklerden kar ettiğini, yaklaşık yüzde 70 oranında ücret ve komisyon aldığını iddia etti. İngiltere merkezli gazete, bu videolardaki dilenciliğin bir organizasyon tarafından yürütülebileceğine de işaret ediyor.
Çin merkezli sosyal medya platformu TikTok, 'sömürücü' olarak nitelendirdiği tüm dilencilik biçimlerinin platformda sergilenmesini yasakladığını iddia ediyor. Aralarında çocukların da olduğu kullanıcıların canlı yayınlarda dilencilik yapması bu yasağın bir parçası. İngiltere’de yayımlanan hafta sonu gazetesi Observer’a göre ise platform canlı yayında dilenen kullanıcıların içeriklerini öne çıkarıyor.
Observer, TikTok’un bu içeriklerden kar ettiği, yaklaşık yüzde 70 oranında ücret ve komisyon aldığını iddia etti. Öte yandan platform, canlı yayın kullanıcıları hakkında katı politikaları olduğunu ileri sürüyor. Observer tarafından yürütülen araştırma, Ocak-Nisan 2025 tarihlerini kapsıyor ve Endonezya, Pakistan, Afganistan, Suriye, Mısır, Kenya’nın da dahil olduğu ülkelerde canlı yayında dilencilik yapıldığına ilişkin iddiaları içeriyor.
Videoların odak noktası aileler ve çocuklar
Çocukların ön planda olduğu canlı yayınlarda “Lütfen bizi destekleyin. Çok fakiriz” ifadeleri duyuluyor. Çocuklar sanal “hediyeler” için yalvarıyor ve bu hediyeler daha sonra paraya çevriliyor. Observer’ın ortaya çıkardığı videolardan birinin Afganistan’da, diğerinin Pakistan’da çekildiği düşünülüyor. Videolarda aileler de var çocuklar da. Hesapları kimin yönettiği belirsiz. Canlı yayınların çoğunda aileler ev ortamında dileniyor.
Observer, bu videolardaki dilenciliğin bir organizasyon tarafından yürütülebileceğine de işaret ediyor. Kullanıcıların dilenmenin yanı sıra, kendilerine fiziksel şiddet uyguladığı, uzun süre uyanık kaldığı ya da kamera önünde uyuduğu, çamura bulandığı, sanal hediyeler karşılığında tehlikeli performanslar sergilediği görülüyor.
Observer, araştırma kapsamında neredeyse her gün yayın yapan bir kullanıcının canlı yayınlarda düzenli olarak farklı çocukları gösterdiğini, çocuklara yetişkinlerin eşlik ettiğini tespit etti. TikTok’a şikayette bulunduktan sonra hesap, iki saat boyunca askıya alındı.
BM, TikTok'u suçluyor
Birleşmiş Milletler (BM) Aşırı Yoksulluk ve İnsan Hakları Özel Raportörü Olivier de Schutter, Observer’ın araştırmasının ardından TikTok’u “insanların sefaletinden kar elde etmekle” suçladı. “İnsanların acılarından pay almak, dijital yağmadan başka bir şey değil. TikTok’u derhal harekete geçmeye, sömürücü dilencilik konusunda kendi politikalarını uygulamaya ve dünyanın en savunmasız insanlarından aldığı komisyonu ciddi şekilde sorgulamaya çağırıyorum” açıklamasında bulundu.
TikTok’ta canlı yayın açmak için reşit olmak gerekiyor
TikTok ise Observer’ın bildirdiği hesapları kaldırırken konuya ilişkin bir dizi önlem aldığını duyurdu. Bu önlemlere her ay 4 milyondan fazla canlı yayını durdurmak da dahil. Platform sözcüsü, “çocukların dilendiği canlı yayınlara izin verilmediğini” söyledi. TikTok’ta canlı yayın açabilmek için kullanıcıların en az 1000 takipçisinin olması şart. 18 yaşından büyük olmaları da gerekiyor. TikTok, canlı yayınlardaki ödüllerden para kazanmak isteyen kullanıcılardan bir kimlik belgesi talep ediyor. Ancak bu talep, içerikte görünen kişinin mevcut gelirden faydalanıp faydalanmadığı bilgisini vermiyor. Canlı yayınlara katılabilmek için reşit olma kuralı, çocuklara yetişkinlerin eşlik ettiği yayınlarda kırılabiliyor.
Kullanıcılar hediyelerin toplam değerini almıyor
Observer, TikTok’un canlı yayınlardan yüzde 70’e yakın komisyon aldığını öne sürse de TikTok komisyon ve ücret miktarının değişiklik gösterdiğini belirtiyor. Kullanıcılar, kendilerine gönderilen hediyenin toplam değerini almak yerine hediyelere, yayınlarının popülerliğine ve süresine göre 'elmas'la ödüllendiriliyor. Komisyon kesintilerinden sonra, kullanıcılara orijinal hediyenin değerinin yaklaşık yarısı kalıyor. Bu oran, yüzde 30’a kadar düşebiliyor.
TikTok, daha önce cinsel istismarın öne çıkarıldığı içeriklerden kar elde ettiği iddiasıyla karşı karşıya kalmıştı. BBC, 2022’de mülteci kamplarında dilenen Suriyeli ailelerin canlı yayın videolarına yönelik bir araştırma yürütmüş; TikTok, bulgulardan “derin endişe duyduğunu” ve küresel politikalarını güçlendirdiğini açıklamıştı. Al Jazeera, 2023’te Endonezya’daki yetimhanelerin arka planda uyuyan çocukları gösteren canlı yayınlar aracılığıyla bağış topladığını iddia etmişti.
