Steve Hanke'ye göre TCMB enflasyonla mücadelede zemin kaybediyor olabilir: Faizler artmalı
- Johns Hopkins Üniversitesi Ekonomi Profesörü Steve Hanke, CNBC-e'ye yaptığı değerlendirmede TCMB'nin faiz artırması gerektiğini savunarak, para arzının enflasyonu düşürmek için hala çok hızlı arttığını ve TCMB'nin enflasyonla mücadelede zemin kaybettiğini belirtti.
“Enflasyon her yerde ve her zaman parasal bir olgudur”
Monetarist iktisat akımının öncüsü Milton Friedman
Mehmet Şimşek’in Hazine ve Maliye Bakanı olarak göreve tekrar atanmasının üstünden 1 yıldan biraz fazla zaman geçti. Bu sürede TCMB 9 Haziran 2023’te Şahap Kavcıoğlu’ndan koltuğu devralan Hafize Gaye Erkan ve 3 Şubat 2024’te Hafize Gaye Erkan’dan koltuğu devralan Fatih Karahan olmak üzere 2 başkan gördü. Faizler yüzde 8,5 seviyesinden yüzde 50 seviyesine kadar yükseltildi ve swap hariç net rezervler, eksi seviyelerden yaklaşık artı 39 milyar dolar seviyesine kadar çıktı. Türkiye’nin kredi notu 3 büyük kredi derecelendirme kuruluşu tarafından da yükseltildi. Bunlar ekonomi yönetiminin elde ettiği birçok kazanımdan sadece birkaçı.
Yeni ekonomi yönetimi görevi devraldığında Türkiye’de enflasyon baz etkisiyle gerilemiş ve yüzde 38 seviyesinde bulunuyordu. Yıl yüzde 64,77’lik bir enflasyonla kapatıldı, 2024 yılı Mayıs ayında yüzde 75,45 ile zirve yaptı ve Eylül ayı itibariyle yaklaşık 1 yılın ardından tekrar yüzde 50 seviyesinin altına geriledi. Enflasyonun aylık eğiliminde ise TCMB’nin faiz konusundaki davranış biçiminden ve metnilerde verilen mesajlardan anlaşıldığı üzere henüz tatmin edici bir gerileme yok. Yıl başından beri aylık enflasyon sadece haziran ayında yüzde 1,64 ile yüzde 2 seviyesinin altında kaldı. Kalan 8 ayın büyük çoğunluğu ise yüzde 3’ün üzerindeydi.
Merkez bankaları ve enflasyon arasındaki ilişki Tom ve Jerry arasındaki ilişkiyi genellikle anımsatır niteliktedir. Merkez bankaları enflasyonu tam olarak bitirmek istemezler. Onunla genellikle kontrollü bir mücadele içerisindedirler ve kontrolü kaybettiklerinde ellerindeki sopayı kullanmakta çekinmezler. Gelişmiş ülkeler yüzde 2, gelişmekte olan ülkeler ise genellikle yüzde 5’lik bir enflasyonun ekonomik büyüme için faydalı olduğunu düşünürler.
Enflasyondaki bu katılık haliyle TCMB’nin faiz indirime yönelik beklentilerin ötelenmesine yol açtı. 3 Ekim’de konu hakkında bir rapor yayımlayan UBS faiz indirimlerinin 2025 yılının başına sarkabileceğini söylerken bu rapordan bir gün sonra Golgman Sachs ve JPMorgan tarafından yayımlanan 2 ayrı raporda ilk faiz indiriminin 2025 yılı Ocak ayında gerçekleşebileceği beklentisi yer aldı.
Faizleri düşürmenin aksine TCMB belki de faizleri artırmalı
Bütün oklar TCMB’den er ya da geç bir faiz indirimi beklentisini işaret etse de, Johns Hopkins Üniversitesi Ekonomi Profesörü Steve Hanke, TCMB’nin faizleri artırması gerektiğini savundu. Hanke CNBC-e’ye yolladığı e-postada “Geçtiğimiz hafta TCMB politika faizini artırmayı başaramadı, Bu bir hataydı” diye yazdı.
Hanke sık sık para arzı konusuna parmak basıyor. Ünlü ekonomist özellikle bir süredir Türkiye’de işlerin yolunda gittiğini ancak M3 para arzının hala enflasyonu hedeflenen seviyeye düşürmek için gerektiğinden hızlı arttığını söylüyordu. Hanke’nin Altın Büyüme Oranı’na göre yüzde 5 enflasyon hedefine ulaşılması için Türkiye’de M3 para arzındaki artışın yıllık yüzde 12,4 seviyesinde olması gerekiyor. Ancak güncel olarak M3 para arzındaki artış yüzde 44,5 seviyesinde bulunuyor.
“TCMB enflasyonla mücadele konusunda zemin kaybediyor”
Profesör Hanke her ne kadar Türkiye’nin ekonomik bir toparlanma sürecinde olduğunu sık sık dile getirse de CNBC-e’ye yaptığı değerlendirmede bazı endişe verici durumların gerçekleşmekte olduğunu da söyledi. Hanke M3 para arzında tekrar değinerek “Üç aylık yıllıklandırılmış M3 büyüme oranı %58 seviyesine ulaştı. Bu durum, TCMB'nin para sıkılaştırma politikasının momentum kaybettiğini ve enflasyonla mücadelesinde zemin kaybetme riski taşıdığını gösteriyor” dedi. Hanke’ye göre TCMB eneflasyonla mücadeleyi kazanmak için para arzını çok daha sert bir şekilde sıkılaştırmalı. Bunu başarmanın yolu ise daha agresif parasal sıkılaşma ve faiz artırımda yatıyor.
"Enflasyonla mücadeleyi kazanmak için TCMB'nin para arzını çok daha sert bir şekilde sıkıştırması ve momentumunu yeniden kazanması gerekiyor. Bunu başarmak için, TCMB politika faizini artırmalı ve bununla birlikte agresif bir parasal sıkılaştırma uygulamalı"
-John Hopkins Üniversitesi Uygulamalı Ekonomi Profesörü Steve Hanke
