Lukoil, Bulgaristan’daki rafinerisini Katar-İngiliz konsorsiyumuna satmaya hazırlanıyor

Financial Times tarafından aktarılan bir habere göre, Rus enerji devi Lukoil, Balkanlar'daki en büyük varlığı olan Bulgaristan’daki Lukoil Neftohim Burgas rafinerisini Katar-İngiliz ortaklığına satmaya hazırlanıyor. Satışın yıl sonuna kadar tamamlanması hedeflenirken, bu adım Moskova’nın Güneydoğu Avrupa’daki enerji kaynakları üzerindeki etkisinin zayıfladığına dair önemli bir sinyal olarak değerlendiriliyor.

Lukoil’in Bulgaristan’daki stratejik rafinerisi olan Neftohim Burgas, Karadeniz kıyısında bulunuyor ve şirketin, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’e hitaben yazdığı bir mektupta, rafinerinin çoğunluk hisselerinin Katar merkezli iş adamı Ghanim Bin Saad Al Saad tarafından kontrol edilen Oryx Global ile İngiltere merkezli emtia ticaret şirketi DL Hudson’ın oluşturduğu bir konsorsiyuma satılmasının planlandığı belirtiliyor. Satışın gerçekleşmesi için Putin’in onayı gerekiyor. Lukoil, bu konsorsiyumu "tercih edilen alıcı" olarak seçtiğini ve anlaşmanın yıl sonuna kadar tamamlanması için çalışıldığını bildirdi. Ancak, Oryx ve DL Hudson anlaşmaya dair Financial Times'a yorum yapmaktan kaçındı.

Avrupa Birliği’nin 2022’de Rusya’nın Ukrayna’ya yönelik geniş çaplı işgalinin ardından Rus petrol ithalatına yasak getirmesi, Lukoil’in Bulgaristan’daki faaliyetlerini sürdürebilmesini giderek zorlaştırdı. Bulgaristan, Avrupa Birliği ve NATO üyesi bir ülke olarak, Lukoil üzerindeki baskıyı artırdı ve geçtiğimiz yıl şirkete yüksek bir kâr vergisi uygulayarak ekonomik açıdan zorlu bir süreç başlattı. Bu %60’lık vergiye ek olarak, Lukoil Neftohim Burgas rafinerisinden Rus ham petrolü bazlı ürünlerin ihracatına yasak getirildi. Bu gelişmeler, şirketin bölgede faaliyetlerini sürdürmesini daha da karmaşık hale getirdi.

Bir dönem Moskova ile dostane ilişkileri olan Bulgaristan, Ukrayna savaşının ilk aşamasında Kiev’e önemli destek sağladı. Bu kapsamda, Bulgaristan Lukoil rafinerisinden dizel yakıt tedarik ederken, Ukrayna’ya mühimmat ve silah gönderimi de yaptı. Ancak ilerleyen süreçte iki ülke arasındaki ilişkiler gerildi ve özellikle Bulgaristan’daki silah üretim tesislerine yönelik Rus sabotaj girişimleri iddiaları sonrası gerginlik tırmandı. Bulgaristan'ın önde gelen silah üreticilerinden Emilian Gebrev, Financial Times’a yaptığı açıklamada Rus sabotajcıların fabrikalarını ve depolarını hedef aldığını öne sürdü. Bu bağlamda, bazı Bulgar yorumcular ve güvenlik uzmanları, güvenlik riskleri nedeniyle Lukoil’in ülkeden çıkışının hızlandırılması gerektiğini savunuyor. Sofya merkezli Demokrasi Çalışmaları Merkezi’nin program direktörü Ruslan Stefanov, Rusya'nın Bulgaristan üzerindeki varlığını "Avrupa ve NATO'daki en kötü ekonomik güvenlik risklerinden biri" olarak tanımlıyor. Stefanov, Fransa’daki EDF, İtalya’daki Eni veya İngiltere’deki BP’nin Rus kontrolünde olması durumunda yaşanabilecek olası güvenlik sorunlarına dikkat çekerek, Rusya'nın Ukrayna’ya yönelik saldırıları karşısında bu tür stratejik varlıkların kontrolünün önemini vurguladı.

Lukoil'in satış sürecine yakın kaynakların Financial Times'a verdiği bilgiye göre, son teklif turunda Azerbaycan’ın devlet enerji şirketi Socar, Kazakistan’ın devlet enerji grubu KazMunayGas ve Türkiye’nin önde gelen petrol gruplarından Opet’in de yer aldığını belirtiyor. Ancak bu gruplardan hiçbirinden konuyla ilgili resmi bir açıklama yapılmadı.

Konuya yakın kaynaklar, toplamda yarım düzine yatırım grubunun Lukoil’in Bulgaristan’daki bu stratejik rafinerisiyle ilgilendiğini ifade ediyor.