İran-İsrail gerilimi piyasaları sarstı: Petrol fiyatlarında sert yükseliş
- İran'ın İsrail'e füze saldırısı düzlenediğine dair çıkan haberlerin ardından Brent petrol yüzde 4,83'lük bir artış kaydederek 75,16 dolara yükseldi.
İran'ın İsrail'e füze saldırısı düzlenediğine dair çıkan haberlerin ardından Salı günü petrol fiyatları sert bir artış gösterdi. Brent ham petrol vadeli işlemleri, Türkiye saati ile 20:10'da varil başına 75,16 dolara ulaşarak yüzde 4,83'lük bir artış kaydederken, ABD Batı Teksas Arama (WTI) ham petrolü de yüzde 3,7’lik bir artışla 70,71 dolara yükseldi.
İsrail'in Lübnan'da İran destekli Hizbullah'a karşı kara saldırıları düzenlediği, Hizbullah'ın ise Tel Aviv'e füze fırlattığı bilgileri gelirken, ABD'nin İran’ın İsrail’e balistik füze saldırısı düzenleyerek savaşa girmeye hazırlandığına dair işaretler aldığını açıklaması, bölgedeki gerginliği tırmandırdı. İsrail'in haftalardır Lübnan'a yönelik yoğun hava saldırıları düzenlemesi, İran ve ABD’yi de içine çekebilecek daha geniş çaplı bir Orta Doğu yangını endişelerine yol açtı.
Bağımsız bir siyasi risk stratejisti olan Clay Seigle, bu durumda İran’ın büyük bir hata yapmış olacağını belirtti. Seigle’a göre, Kudüs İran'ı doğrudan hedef alacak geniş çaplı askeri bir operasyona girişmekten çekinmeyecektir ve bu operasyon sırasında İran’ın petrol varlıklarının hedef alınması muhtemel. Seigle, İsrail’in İran’ın petrol üretim ve ihracat tesislerine yönelik olası bir saldırısının günlük bir milyon varilden fazla üretim kaybına yol açabileceğini vurguladı.
Gerilim öncesinde petrol piyasası, artan arz ve küresel talep büyümesinin sınırlı kalmasıyla iki haftanın en düşük seviyelerine yakın bir seviyede işlem görüyordu. Ancak Orta Doğu’da yükselen çatışmaların bölgedeki ham petrol ihracatına olası etkileri, fiyatların hızla yukarı yönlü hareket etmesine neden oldu.
OPEC+ üretici grubu ise 2 Ekim'de bir toplantı düzenleyecek ve piyasa koşullarını gözden geçirecek. Politikada herhangi bir değişiklik beklenmezken, Aralık ayından itibaren OPEC+’ın üretimi her ay 180.000 varil/gün artırma planları sürüyor.
Libya’daki petrol üretiminin toparlanma olasılığı da piyasalarda dalgalanmaya yol açtı. Libya'nın doğusundaki parlamento, pazartesi günü ülkenin petrol üretimini kısıtlayan krizin çözülmesine yardımcı olabilecek bir merkez bankası başkanının atanmasını onayladı. Libya, geçen yıl yaklaşık 1,3 milyon varil/gün petrol üretirken, İran ABD yaptırımları altında faaliyet göstermesine rağmen 2023’te yaklaşık 4,0 milyon varil/gün üretim gerçekleştirdi.
UBS analisti Giovanni Staunovo, Libya üretiminin yeniden başlamasının petrol fiyatları üzerinde düşüş baskısı yaratabileceğini ifade etti. Bununla birlikte, Çin’in teşvikleri, ABD’de artan petrol talebi ve ABD ham petrol arzındaki yavaşlama ise fiyatlar üzerinde yükseliş beklentisini artırıyor. Ancak Çin’de özel sektör anketine göre, Eylül ayında imalat faaliyetlerinde daralma yaşandı. Analistler, alınan teşvik önlemlerinin Çin’in 2024 yılı büyümesini yaklaşık yüzde 5’e geri getirmesi olası görülse de uzun vadeli ekonomik görünümde belirgin bir iyileşme öngörmüyor.
