FT: Putin, Ukrayna'nın mevcut cephe hattındaki işgali durdurmayı teklif etti
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, üç yılı aşkın süredir devam eden Ukrayna savaşında dikkat çekici bir geri adım sinyali verdi. Financial Times’ın konuya yakın kaynaklara dayandırdığı haberine göre, Putin, ABD Başkanı Donald Trump’ın özel temsilcisi Steve Witkoff aracılığıyla, mevcut cephe hattı boyunca işgali dondurma teklifinde bulundu. Bu gelişme, Moskova’nın savaşın ilk aylarında öne sürdüğü maksimalist taleplerden resmi olarak geri adım atmaya hazır olabileceğine işaret eden ilk ciddi adım olarak yorumlandı.
Putin'in önerisi, bu ay başında St. Petersburg’da gerçekleşen bir toplantı sırasında gündeme geldi. Üç farklı kaynağa göre, Putin bu toplantıda yalnızca mevcut konumunu korumayı değil, aynı zamanda Kiev’in kısmen işgal altındaki dört bölge üzerindeki egemenlik iddialarını tanımaya da açık olabileceğini ifade etti. Bu dört bölge Donetsk, Luhansk, Herson ve Zaporizhzhia’yı kapsıyor.
ABD tarafının ise Ukrayna’ya ait Kırım Yarımadası üzerindeki Rus kontrolünü tanımayı ve Kremlin’in halihazırda fiilen kontrol ettiği bölgeler üzerindeki egemenliğini kabul etmeyi içeren bir çözüm taslağı üzerine fikirler geliştirdiği belirtiliyor. Ancak Avrupalı yetkililer, bu önerilerin Putin’in daha geniş taleplerini kabul ettirmek için Trump’a yönelik bir manevra olabileceği konusunda uyarıda bulundu. İsmi açıklanmayan bir yetkili, Kiev üzerindeki baskının arttığını belirterek, “Trump’ın bir zafer elde etmesi için Ukrayna’nın her şeyden vazgeçmesi yönünde ciddi bir baskı var,” dedi.
Ukraynalı yetkililerin Çarşamba günü Londra’da Avrupa ve ABD temsilcileriyle bu teklifleri görüşmek üzere bir araya gelmeleri bekleniyor. Ancak ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio ve özel temsilci Witkoff bu toplantıya katılmayacak. Trump’ın Ukrayna elçisi olarak görevlendirdiği Keith Kellogg’un ise toplantıya katılacağı bildirildi. Öte yandan, Rus haber ajansları Putin’in dış politika danışmanının, Witkoff’un bu hafta sonunda Moskova’yı ziyaret edeceğini doğruladığını aktardı.
Kremlin Sözcüsü Dmitry Peskov, FT’ye yaptığı açıklamada, “Amerikalılarla temas halindeyiz. Çalışma oldukça zorlu ve zaman alıyor. Hızlı sonuç beklemek gerçekçi değil,” dedi. Peskov ayrıca, bu temasların kamuoyu önünde yürütülmesinin mümkün olmadığını vurguladı.
Donald Trump ise sosyal medya üzerinden yaptığı bir açıklamada, “Bu hafta Ukrayna ve Rusya arasında bir anlaşmaya varılmasını” ve ardından “Amerika Birleşik Devletleri ile iş yapmaya ve servet kazanmaya başlamalarını” umduğunu dile getirdi. Paris’te geçen hafta yapılan bir toplantıda ABD, olası bir barış anlaşmasının çerçevesini çizmek amacıyla bazı fikirler ortaya attı. Ancak Ukrayna Devlet Başkanı Volodymyr Zelenskyy, şu ana dek Trump’tan Rusya ile barış sürecine dair somut bir teklif almadığını söyledi. Zelenskyy, “Sinyaller, fikirler ve tartışmalar var, ancak henüz resmi bir teklif yok,” dedi. Böyle bir teklif gelmesi hâlinde buna yanıt vereceklerini de sözlerine ekledi.
Ukraynalı yetkililer, FT’ye yaptıkları açıklamalarda, Trump’ın ekibinin sunduğu bazı fikirleri ilkesel düzeyde kabul ettiklerini belirtti. Bu öneriler arasında, Ukrayna’ya Avrupa barış gücü birliğinin konuşlandırılması, cephe hattı boyunca silahsızlandırılmış bir bölge oluşturulması ve bu hattın gözetlenmesi için NATO dışı bir askeri gücün devreye alınması gibi unsurlar bulunuyor. Öneriye göre bu güç, Ukrayna ve Rusya birliklerinin temas hattı boyunca ateşkesi birlikte denetleyecek.
Muhtemel bir anlaşmada Ukrayna, Rusya’nın işgal ettiği toprakları askeri yollarla geri almamayı taahhüt ederken; Rusya da ordusunun ilerleyişini durdurmayı kabul edecek. Ancak Kırım konusundaki pozisyon değişmiş değil. Zelenskyy, Kırım'ın Rus toprağı olduğunu kabul etmelerinin mümkün olmadığını belirterek, “Bu bizim toprağımız. Ukrayna halkının toprağı. Tartışılacak bir şey yok,” dedi.
Rusya, ABD’nin bazı önerilerini geri çevirdi. Özellikle NATO ülkelerinin Ukrayna’daki askeri varlığına yönelik planlar Moskova tarafından kabul edilmedi. Yine de kaynaklara göre, Washington yönetimi eğer Kırım üzerindeki Rus kontrolünü tanır ve Ukrayna’nın NATO üyeliğini yasaklarsa, Putin dört bölge üzerindeki tam egemenlik talebinden geri adım atabilir.
Her ne kadar Putin, 2020 yılında anayasa değişiklikleriyle Rusya’nın toprak taleplerinden vazgeçmesini engellemiş olsa da Kremlin yanlısı gazeteci Konstantin Remchukov’un Nezavisimaya Gazeta’da yazdığına göre, Moskova Ukrayna birliklerini Kursk’tan çıkardıktan sonra çatışmaları sonlandırmaya hazır olabilir. Remchukov’a göre, “Trump’ın bu durumu Witkoff aracılığıyla anladığı düşünülüyor ve tüm bu sürecin 30 Nisan’a kadar tamamlanması umuluyor, böylece Trump başkanlığının ilk 100 gününde barışı sağladığını ilan edebilir.”
Putin, Eylül 2022’de Kremlin’de düzenlediği törenle dört güneydoğu bölgenin ilhakını ilan etmişti. Ancak Rusya bu bölgelerin hiçbirini hâlen tam olarak kontrol edemiyor. 2014’te başlayan örtülü işgalle doğudaki Donetsk ve Luhansk bölgelerini kısmen elinde tutan Moskova, diğer bölgelerdeki askeri ilerleyişinde zaman zaman geri çekilmek zorunda kaldı. Zaporijya gibi bazı kentler, Rusya’nın hiçbir zaman tam anlamıyla kontrol etmediği ancak düzenli olarak hedef aldığı bölgeler arasında yer alıyor.
Rusya’nın önceki barış talepleri, Ukrayna’nın tarafsız kalması, NATO üyeliğinden vazgeçmesi, ilhak edilen toprakların Rusya’ya ait olduğunun tanınması ve Batı yaptırımlarının kaldırılmasının yanı sıra, NATO'nun Rusya’ya yakın ülkelerdeki varlığını azaltmasını da içeriyordu. Ancak bu yeni girişim, savaşın diplomatik yollarla çözülmesi adına farklı bir yöne evrilebileceğine dair uluslararası çevrelerde temkinli bir beklenti yaratmış durumda.
