Fitch, Türkiye'nin kredi notuna ilişkin kararını açıkladı

ABD merkezli kredi derecelendirme kuruluşu Fitch, Türkiye'nin kredi notuna ilişkin son revizyonlarını yayımladı.

Fitch, Türkiye'nin kredi notunu B+ seviyesinden bir kademe yükselterek BB- seviyesine çıkardı.

Bu not artırımı ile birlikte Türkiye'nin kredi notu, piyasalar tarfından genel bir kanı olarak kabul edilen, B+ seviyesinin işaret ettiği 'Yüksek Derece Spekülatif' görünümden 'Spekülatif' görünüm seviyesine yükselmiş oldu.

Fitch, Türkiye'nin kredi notu görünümünü ise durağan olarak belirledi.

Fitch Türkiye'nin kredi derecelendirme notunun yükseltilmesine ilişkin değerlendirmesinde aşağıdaki temel derecelendirme etkenlerini ve bunların göreceli ağırlıklarını yansıttığını duyurdu:

Geliştirilmiş Dış Tamponlar: Azaltılmış finansal dolarizasyon ve döviz talebi, sermaye girişleri ve dış borçlanmaya artan erişim, rezervleri 149 milyar ABD dolarına, net rezervleri ise 41 milyar ABD dolarına çıkardı. Merkez Bankası'nın net dış varlık pozisyonu, yerel bankalarla döviz takaslarındaki azalma nedeniyle Nisan başında eksi 75 milyar ABD doları seviyesinden Ağustos sonunda pozitif 6 milyar ABD dolarına (diğer merkez bankalarıyla döviz takasları hariç) yükseldiğinden rezerv kompozisyonu güçlendi.

Pozitif reel faiz oranları, düşük cari hesap açıkları ve döviz korumalı mevduatlardaki düzenli ve kademeli düşüş, muhtemelen dış tamponlardaki iyileşmenin kalıcılığını destekleyecektir. Rezervlerin 2024 sonunda 158 milyar ABD dolarına ve 2025 sonunda 165 milyar ABD dolarına çıkmasını öngörüyoruz; bu da rezerv kapsamını 'BB' medyanına genel olarak uygun şekilde 4,7 aylık cari dış ödemelerde koruyacaktır.

Azaltılmış Koşullu Döviz Yükümlülükleri: İyileştirilmiş amortisman beklentileri ve cazip TL mevduat reel faiz oranları, Mart yerel seçimleri sonrasında finansal dolarizasyonda ve döviz korumalı mevduatlarda (KKM) düşüşe yol açtı. İkincisi, Ağustos 2023'teki 138 milyar ABD doları zirvesinden üçte iki oranında azalarak 46 milyar ABD dolarına düştü. Daha rahat bir dış likidite tamponuyla, yetkililer bu enstrümanın geri çekilme hızını artırdı, ancak bu, dolarizasyon eğiliminin kısmen tersine dönmesine yol açtı. Döviz mevduatları Ağustos ayında %37 (Mart sonunda %43) veya döviz korumalı mevduatlar dahil edildiğinde %45 (Mart ayında %58) seviyesindeydi.

Tutarlı Politika Karışımı Beklentisi: Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, Mart ayında politika faizini 500bp artırarak %50'ye çıkardı ve daha yüksek rezerv gereksinimleri, mevduat ihaleleri ve yerel ve yabancı para cinsinden kredi büyümesinin hızını sınırlama önlemleriyle politika iletimini güçlendirdi. Parasal sıkılaştırma, yetkililerin enflasyonla mücadele stratejisi için önemli olan liranın gerçek değerlenmesine yol açtı.

Fitch, sıkı para politikası duruşunun sürdürülmesinin (2025 yılı başlarında başlayacak gevşeme döngüsüyle birlikte) öngörülen mali konsolidasyon ve ihtiyatlı asgari ücret ayarlamalarıyla birlikte enflasyonda önemli bir düşüşü destekleyeceğine ve iyileştirilmiş dış likidite tamponlarının, düşük cari açıkların ve azalan dolarizasyonun sürdürülmesine yardımcı olacağına dair daha fazla güven duymaktadır.

Daha Düşük, Ancak Hala Yüksek Enflasyon: Enflasyonun 2024'ü %43'te tamamlamasını bekliyoruz, bu da yıl için ortalama %59,5 enflasyona yol açacak; ortalama enflasyon daha sonra 2025'te %31'e (2025 sonunda %21) düşecek, bu da 'BB' derecelendirme kategorisindeki en yüksek seviye olacak. Hala yüksek öngörülen enflasyon seviyesi göz önüne alındığında, para politikasının erken gevşetilmesi veya temel durumumuz olmayan mevcut politika yönünün terk edilmesi, enflasyonist baskıları ve dolayısıyla makro-finansal istikrarı ve ödemeler dengesi risklerini yeniden canlandırabilir.

Daha Düşük Cari Hesap Açıkları: 2024'te GSYİH'nın %1,9'una yıllık bazda yarıdan fazla düşüşten sonra, Türkiye'nin cari hesap açığının 2025-2026'da %1,7 ortalamayla düşük kalmasını, öngörülen %2,4'lük açık 'BB' medyanının altında kalmasını öngörüyoruz. Bunun nedeni sıkı bir politika karışımı, Euro bölgesindeki toparlanmadan kaynaklanan iyileştirilmiş ihracat talebi, turizm gelirlerindeki devam eden büyüme ve daha düşük altın ve tüketici ithalatıdır. Önümüzdeki 12 ay içinde vadesi dolacak toplam dış borç, Haziran sonunda 237 milyar ABD dolarıydı ve bu da Türkiye'yi yatırımcı güvenindeki değişikliklere karşı savunmasız bıraktı. Bununla birlikte, egemen ve özel sektör dış finansmana erişimde dayanıklılık geçmişine sahiptir.

Türkiye'nin 'BB-' notu ayrıca aşağıdaki temel derecelendirme etkenlerini de yansıtmaktadır:

Mali Konsolidasyon: Merkezi hükümet açığının 2024'te GSYİH'nın %5'ine (2023'te %5,2) hafifçe düşmesini ve böylece bütçelenen %6,4'ü aşmasını bekliyoruz. 2025'te merkezi hükümet açığının GSYİH'nın %3,1'ine ve 2026'da %2,8'e belirgin şekilde düşmesini öngörüyoruz. Mali konsolidasyon, deprem yeniden inşasıyla ilgili harcamalarda düşüş (2024'te GSYİH'nın %2,6'sından 2025'te %0,9'a düşmesi planlanıyor), artan harcama disiplini, elektrik ve gaz sübvansiyonlarında kademeli azalma ve tahsilatı iyileştirmeyi ve gayriresmîliği azaltmayı amaçlayan vergi geliri önlemleriyle desteklenecektir.

Düşük Kamu Borcu: Genel kamu borcunun GSYİH'nin %27,3'üne (2023'te %29,6) düşmeye devam edeceğini öngörüyoruz. Bu, hala yüksek nominal GSYİH büyümesi, liranın gerçek değer kazanması ve ılımlı birincil açıkların etkisiyle öngörülen %55,2'lik 'BB' medyanının yarısından daha az. Faiz ödemelerinin gelire oranının artmaya devam ederek 2025'te %9,5'e ulaşacağını ve %10,1 medyanın biraz altında kalacağını öngörüyoruz. 12 ay içinde faiz oranının yeniden belirlenmesine tabi olan iç borç payı azaldı ancak %47 ile yüksek, yabancı para cinsinden borç payı ise 2024 sonundaki %64,2'den Haziran ayında %59,8'e düştü.

Makroekonomik Politika Riskleri: Temel düşüncemiz, mevcut ekonomik programın siyasi liderlikten destek almaya devam ettiğidir. Bununla birlikte, Fitch'in görüşüne göre, Türkiye'nin yakın tarihi, en üst siyasi seviyelerde düşük faiz oranlarına olan güçlü inanç ve çıkar grupları ile lobi gruplarının potansiyel direnci göz önüne alındığında, politika geri dönüşleri riski hala mevcuttur.

Daha Zayıf Yönetim: Dünya Bankası tarafından ölçülen yönetim göstergeleri, son on yılda sürekli olarak kötüleşti ve 'B' ve 'BB' akranlarına göre bir zayıflığı temsil ediyor. ABD ve AB ile ilişkiler iyileşti, ancak değişken bölgesel ortam (Gazze ve Ukrayna savaşları dahil) ve aktif ve bağımsız bir dış politika sürdürme çabaları jeopolitik zorluklar getiriyor. Bunların yakın vadede notu etkilemesini beklemiyoruz.

Büyüme, Kredi Yavaşlaması: Seçim öncesi teşviklerin ardından güçlü 1Ç24'ün ardından ekonomik aktivite belirgin şekilde yavaşladı. Sıkı bir para politikası duruşunun yıllık önemli mali konsolidasyon ve enflasyonu düşürme hedefiyle daha uyumlu asgari ücret artışıyla birleşmesinin iç talebi soğutmaya devam edeceğini beklediğimizden, büyümenin 2024'te %3,5'e düşmesini ve 2025'te %2,8'de düşük kalmasını öngörüyoruz. AB'nin öngörülen kademeli toparlanması net ihracatı destekleyecektir.

'3' MPI Puanı: Haziran 2023 öncesi oldukça uyumlu politika duruşu göz önüne alındığında, Fitch Türkiye'ye '3' Makro-İhtiyati Gösterge (MPI) Puanı atadı ve bu, son yıllardaki hızlı kredi ve konut fiyat artışı nedeniyle yüksek kırılganlığa işaret ediyor. Her ikisi de yeniden dengeleme sürecinin başlangıcından bu yana yavaşladı.

ESG - Yönetişim: Türkiye'nin hem Siyasi İstikrar ve Haklar hem de Hukukun Üstünlüğü, Kurumsal ve Düzenleyici Kalite ve Yolsuzluğun Kontrolü için ESG İlgililik Puanı (RS) '5'tir. Bu puanlar, Dünya Bankası Yönetişim Göstergelerinin (WBGI) tescilli Egemen Derecelendirme Modelimizde sahip olduğu yüksek ağırlığı yansıtır. Türkiye'nin WBGI sıralaması 33. yüzdelikte orta düzeydedir ve bu da siyasi sürece katılım için orta düzeyde haklar, cumhurbaşkanlığı makamında artan merkezileşme ve zayıflamış denge ve denetimler, hukukun üstünlüğünün eşitsiz uygulanması ve orta düzeyde yolsuzluk nedeniyle orta düzeyde ancak kötüleşen kurumsal kapasiteyi yansıtır.

DERECELENDİRME HASSASİYETLERİ
Bireysel veya Toplu Olarak Olumsuz Derecelendirme Eylemine/Düşürmeye Yol Açabilecek Faktörler
-Makro: Enflasyonist baskıları ve makroekonomik ve finansal istikrara yönelik riskleri yeniden alevlendiren, vaktinden önce politika gevşetmeleri veya alışılmadık bir politika bileşimine dönüş.

-Dışsal: Örneğin, cari açığın genişlemesi ve/veya piyasa güveninin azalması nedeniyle uluslararası rezervlerde hızlı bir düşüş veya rezerv kompozisyonunda önemli bir bozulma.

-Yapısal: Ekonomiyi ve dış finansmanı etkileyen iç siyasal veya güvenlik durumunun ya da uluslararası ilişkilerin bozulması.

Bireysel veya Toplu Olarak Olumlu Derecelendirme Eylemine/Yükseltmesine Yol Açabilecek Faktörler
- Makro: Para politikasının güvenilirliğinin yeniden inşası ile desteklenen, kredi derecelendirme kuruluşlarıyla aradaki makası kapatan enflasyondaki sürdürülebilir düşüş.

-Dışsal: Özellikle dış finansman gereksinimlerinde sürdürülebilir bir azalma ile birleştirildiğinde, egemenin dış tamponlarının önemli ölçüde güçlendirilmesi.

-Yapısal: Kurumsal gücün ve yönetişimin yeniden inşasına katkıda bulunan reformların uygulanması.

Böylece Türkiye, BB- notuyla, şu ülkelerle aynı kategoirye gelmiş oldu:

Fitch'in Türkiye makro ekonomik revizyonları

Fitch'in kredi derecelendirme notu kararıyla birlikte bazı tahminlerinde yaptığı pozitif ve negatif revizyonlar ise şu şekilde oldu:

2024 kişi başına milli gelir: Önceki tahmini 13 bin 258 dolar olan Fitch bu tahminin yukarı revize ederek 13 bin 777 dolara çıkardı. Fitch 2025 kişi başına milli gelir tahminini de 14 bin 320 dolardan 15 bin 496 dolara yükseltti.

Reel Milli Gelir Büyümesi: 2024 tahminini yüzde 2.8'den yüzde 3.5'e yükseltirken 2025 tahminini yüzde 3.1'den yüzde 2.8'e düşürdü.

TÜFE (Yıllık ortalama): 2024 tahminini yüzde 57.7'den yüzde 59.5'e yükseltti. 2025 tahminini ise yüzde 29.2'den yüzde 31.1'e çıkardı.

Genel kamu dengesinin GSYH'ya oranı: 2024 için yüzde -5.3 olan tahminini yüzde -5.1'e indirdi, 2025 için tahminini ise yüzde -3'ten yüzde -3.1'e yükseltti.

Genel kamu borcunun GSYH'ya oranı: 2024 için yüzde 30.5 olan tahminini yüzde 27.3'e düşürdü. 2025 için yüzde 29.1 olan tahminini yüzde 26.7'ye çekti.

Cari açık dengesi + Net doğrudan yatırımların GSYH'ya oranı: 2024 için yüzde -2 olan tahminini yüzde -1.5'e indirdi. 2025 için yüzde -1.6 olan tahminini de yüzde -1.1'e çekti.

Net dış borcun GSYH'ya oranı: 2024 tahminini yüzde 16.4'ten yüzde 14.8'e, 2025 tahminini yüzde 16.7'den yüzde 14.8'e revize etti.