Everest Dağı her yıl biraz daha yükseliyor

Dünyanın en yüksek zirvesi olan Everest, deniz seviyesinin yaklaşık 8.848 metre yükseklikte. Binlerce yıl içinde bu yükseklik 15 ila 50 metre kadar arttı ve yükselmeye de devam ediyor.

Dağ yükseklikleri, erozyon ve tektonik hareketler nedeniyle sürekli değişim gösteriyor. Yeni araştırmalar, Everest’in bulunduğu Himalaya bölgesinde, dünyanın kabuğunun da geri tepmesi gibi bir olayın gerçekleştiğini gösteriyor. Bu durum, yüzeydeki büyük bir ağırlığın kaldırılmasıyla meydana geliyor.

Yeni çalışmaya göre, bu bölgedeki kabuğun gevşemesi yaklaşık 89.000 yıl önce başladı. O dönemde, bir nehir sistemi önemli miktarda taş ve tortu taşıyarak bölgedeki yükü azalttı. Nature Geoscience dergisinde eylül ayında yayımlanan araştırma, kabuğun yükü hafifledikçe yukarı doğru sıçradığını gösteriyor. Bu geri tepme, Everest'in yüksekliğine her yıl yaklaşık 0.2 ile 0.5 milimetre ekliyor.

Araştırmanın ipuçları, Arun Nehri’nin eski yolunu izleyerek elde edildi. Bu nehir, bir zamanlar Everest’in kuzeyinden akıyordu, ancak yön değiştirdi ve daha güneydeki Kosi Nehri ile birleşti. Birleşen nehirler, Everest'in yaklaşık 64 kilometre doğusunda derin bir kanyon oluşturarak taş ve çamuru sürükledi.

Çalışmanın yazarları, bölgenin topografisini ve nehrin yolundaki yüksekliği dikkate alarak, nehrin yön değiştirdiği zaman dilimini hesapladılar. Taşınan materyalin kütlesini belirleyerek geri tepme miktarını tahmin ettiler.

Durham Üniversitesi’nden geomorfolog Lizzie Dingle, çalışmaya dahil olmamakla birlikte “Öne sürülen hikaye oldukça etkileyici” dedi. Dingle, “Jeologlar başka bölgelerde de benzer kabuk yükselmeleri gözlemledi. Buzulların erimesiyle de aynı durumu görüyoruz” ifadelerini kullandı.

Everest 45 milyon yıl önce yükselmeye başladı

Jeologlar, Grönland ve Antarktika gibi bölgelerde kabuğun yavaşça yükseldiğini buldu. Bu durum, eriyen buzul kütlelerinin kaybı sonrası kabuğun gevşemesiyle gerçekleşiyor.

Everest ve Himalayalar, yaklaşık 45 milyon yıl önce deniz tabanından yükselmeye başladı. Bu olay, Hint kıtasal plakasının Avrasya plakasına çarpmasıyla gerçekleşti ve bu süreçte kabuk buruşturuldu. Kırışmış taşlar, Hint plakasının kuzeye doğru itmeye devam etmesiyle binlerce yıl boyunca daha yüksek bir noktaya ulaştı. Günümüzde, tektonik aktivite her yıl dağ silsilesini yaklaşık 2 milimetre daha yükseltiyor.

Aynı zamanda, buzul ve toprak kaymaları, dağ silsilesinden malzeme çıkararak yüksekliklerini yavaşça azaltıyor. Bu durum, Everest’in yüksekliğindeki artışları bir dereceye kadar dengelemekte. Glasgow Üniversitesi’nden jeolog ve çalışmanın yazarlarından biri olan Adam Smith, “Her şey önemsiz görünüyor ama bunu milyonlarca yıl boyunca biriktirdiğinizde muazzam şeyler ortaya çıkıyor” dedi.