Doların hegemonyası devam edecek mi?
Siyaset bilimci Carla Norrlöf, Project Syndicate'e verdiği bir röportajda, küresel anlamda dolarsızlaşmayı tetikleyebilecek birçok faktör olduğunu ancak bunun beklenen kadar kolay olmayacağını söyledi.
Son yıllarda, Rusya, Çin ve diğer BRICS ülkeleri gibi oyuncular arasında, ticaret ve merkez bankası rezervleri için ABD para biriminden uzaklaşma eğilimi hızlandı. Döviz uzmanları, bu eğilimin küresel ticaret ve finansta doların hegemonyası açısından ne anlama gelebileceği konusunda alarmda. Ancak Norrlöf, bu eğilimin doların ortadan kalkmasına yol açacağına şüpheyle yaklaşıyor. Norrlöf, hareketin son yıllarda önem kazanmasına rağmen herhangi bir şeyi değiştireceğinin garanti edilmediğini savunuyor.
Ünlü siyaset bilimci, uluslararası çekişmenin dolardan büyük bir uzaklaşmaya yol açma ihtimalinin düşük olduğunu belirtiyor. Pek çok kişi, yabancı oyuncuların dolar risklerini sınırlamak istemelerinin temel nedeni olarak ABD yaptırımlarını suçlarken, Norrlöf, "Yaptırımların ve diğer jeostratejik önlemlerin doların hakimiyetini zayıflatabileceği doğru ancak risk çoğu zaman abartılıyor" dedi. Doların ticaret, finans piyasaları ve ülkelerin döviz rezervlerindeki merkezi konumunun, doların kullanımından büyük çapta uzaklaşmanın önünde önemli engeller yarattığını vurguladı.
Ayrıca, alternatif para birimlerini ve ödeme sistemlerini teşvik etme çabalarının henüz ABD dolarının kapsamını ve ölçeğini karşılamadığını açıkladı. Ancak Norrlöf, dolarsızlaştırmanın ivme kazanabileceği bazı senaryoları da dile getirdi. ABD'nin müttefikleri de dahil olmak üzere yabancı ekonomiler koordine olursa güvenilir bir rakip ortaya çıkabilir. Bu nedenle, ABD'nin karşı koalisyonların oluşmasını engellemek için sağlıklı dış politika ve olumlu ticari ortaklıklar araması gerektiğini belirtti.
Rezervler için doların payı azalıyor
CNBC-e tarafından derlenen bilgilere göre doların küresel toplam rezerv içerisindeki payı uzun bir süredir istikrarlı bir şekilde geriliyor. 1999 yılında toplam küresel rezervler içerisinde Amerikan Doları'nın payı yüzde 71 seviyesindeyken 2021 yılına gelindiğinde yüzde 59,5 seviyesine geriledi. Aynı dönemlerde Euro'nun payı ise sırasıyıla yüzde 17,9 ve yüzde 20,6 seviyesindeydi. Aynı gerileme borçlanma seviyelerinde de gözüküyor. Fed'in internet sayfasında yer alan ve Refinitiv verilerine dayandırılan bilgilere göre ihraç edilen tahvillerde doların ağırlığı 1999 yılında 74,9 iken 2021 yılında yüzde 63,9 seviyesine gerilerdi. Yine aynı dönemlerde Euro'nun ağırlığı ise yüzde 15'ten yüzde 23,9'a çıktı.
Norrlöf, "Diğer ülkeler ABD'nin aşırı agresif veya tek taraflı bir dış politika izlediğini düşünürse, doların kendi ekonomileri üzerindeki etkisini azaltmaya çalışabilirler," dedi. Örnek olarak, Rusya'nın dondurulmuş varlıklarına olası el konulmasını gösterdi. Yine de Norrlöf'a göre ülkelerin dolara karşı birleşmeleri pek olası görünmüyor.
