Demans vakaları artıyor: Beyninizi sağlıklı tutmak için uzak durmanız gereken 12 şey
Dünya Sağlık Örgütü raporlarına göre ufukta yeni bir tehlike yükseliyor; Demans.
DSÖ’de yer alan açıklamalara göre birden farklı hastalığın demansa yol açabildiği biliniyor. Sinir hücrelerini yok ediyor ve beyne zarar veriyor. Demans nedeniyle vücudun bilişsel fonksiyonları zaman içerisinde azalıyor.
Demans bir noktada modern çağımızla beraber ortaya çıkan bir hastalık. Tıp, bilim ve teknoloji alanındaki gelişmelerle birlikte insanlık daha uzun yaşamaya başladı. Demanslı insan sayısı da ölüm yaşının yükselmesiyle birlikte artış göstermeye başladı.
Yapılan yeni bir çalışmaya göre, “Küresel olarak yaşlı nüfusu artıkça demanslı kişilerin sayısının da artması bekleniyor. 2050 itibariyle dünyada 139 milyondan fazla demanslı hastanın olacağı” tahmin ediliyor. DSÖ’ye göre ise 2023 itibariyle dünyada 55 milyondan fazla demans hastası bulunuyor.
2050’ye gelindiğinde iste 65 yaş üstündeki insanların sayısı ikiye katlanarak 2,1 milyara yükselecek. Birleşmiş Milletler raporlarına göre 2050’de dünya nüfusu 9,7 milyara ulaşacak. Yani beş kişiden en az biri yaşlı olacak.
Demansın riskleri
DSÖ’ye göre yaşlı nüfus arasında demans en fazla can kaybına yol açan yedinci hastalık. Öte yandan demans hastaları birçok engel yaşıyor ve başkalarına bağımlı hale geliyor. Her yıl 10 milyondan fazla yeni demans vakası tespit ediliyor. Henüz demansa bir tedavi bulunmadı ancak DSÖ’nün yayımladığı bir çalışmaya göre psikologlar ve araştırmacılar demansa yol açan şartları ortadan kaldırmak için çalışıyor.
Demansa neden olan en büyük risk yaşlanmak bunu engellemenin bir yolu yok. Öte yandan araştırmacılar bilinen 12 risk faktörünü listeledi ve bunlardan mümkün olduğunca uzak durmayı tavsiye etti.
Lancet Komisyonu’nun 2020 raporuna göre demans riskini yükselten 12 risk
· Düşük eğitim
· Hipertansiyon
· İşitme kaybı
· Sigara tüketimi
· Obezite
· Depresyon
· Fiziksel hareketsizlik
· Diyabet
· Az sosyalleşmek
· Aşırı alkol tüketimi
· Travmatik beyin ameliyatı
· Hava kirliliği
The Lancet, “Müdahale edilebilir bu 12 risk faktörü global demans vakalarının yüzde 40’ına neden olmaktadır. Teorik olarak bu vakalar engellenebilir ya da ötelenebilir.” açıklamasını yaptı.
Sosyoekonomik statü ve eğitim seviyesi demans üzerinde oldukça etkili olsa da diğer risklerin bir kısmı hayat içerisinde daha yönetilebilir. CNBC Make It serisine konuşan Singapur Ulusal Üniversitesi’nden Timothy Singham, “Şu an biliyoruz ki kalbinize iyi gelen beyninize de iyi geliyordur. Demans için çok fazla vasküler risk faktörü bulunuyor.” İfadelerini kullandı.
Fiziksel aktivitelerde bulunmamak, sağlıksız beslenmek, yetersiz uyku, aşırı alkol tüketimi ve sigara kullanımı beyin üzerinde büyük bir baskı yaratıyor. Öte yandan sadece bedeniniz için değil aynı zamanda zihniniz için de sağlıklı bir yaşamın peşinden koşmak ilerisi için demans riskini azaltabilir.
Riskler nasıl azaltılabilir?
Demansla önleyici mücadele için 5 ana koruyucu etmen bulunuyor.
· Düzenli fiziksel aktiviteye
· Sağlıklı beslenme
· Sağlıklı bir sosyal destek ağı oluşturmak
· İyi bir uyku düzenine sahip olmak
· Stresi azaltacak ve duygularınızı kontrol edecek yöntemler bulmak
Hem fiziksel hem zihinsel açıdan sağlık bir yaşama geçmek ifade edildiği kadar kolay olmayabilir ama çok zor ya da imkansız da değil.
Fiziksel aktiviteler hem bedeninizi hem zihninizi korumak açısından oldukça faydalı etkinlikler. Fiziksel aktivitelerde bulunmayan insanların daha fazla bunalıma girdiği biliniyor. Öte yandan sağlıklı bir ilişkiler ağı kurmak sizi mutlu edecektir. Beynimiz her zaman iyi bir uykuya ihtiyaç duyuyor ve bunu ona sağlamak ileride faydanıza olacaktır.
