‘Ayakbastı parası’ alan turistik şehirler

170 kanalı ve 400 köprüsüyle turistlerin gözde şehri Venedik, turistler için yeni bir dönem başlattı. Nisan 2024 itibariyle başlayan uygulamayla artık Venedik şehrine girmek isteyen turistlerin 5 euroluk ‘ayakbastı parası’ ödemesi gerekiyor. Bu hem yoğun turist akınını dengelemek için hem de şehre ekonomik katkı sağlamak için alınmış bir karar.

Venedik sadece suyun altına doğru ilerlemiyor. Aynı zamanda ekonomik olarak da küçülüyor. 1970’li yıllarda şehrin ana adası, 175 bin kişilik nüfusa sahipti. 2023 itibariyle bu nüfusun 50 binin altına indiği söyleniyor. Oluşan ekonomik baskı ve turist akınıyla birlikte düşen yaşam kalitesi, şehri, ‘ayakbası parası’na doğru itti. Tabii, Venedik bu uygulamayı yapan ilk şehir değil.

Yeni projelere destek

Venedik gibi popüler destinasyonların, bir yandan hem bölge sakinlerinin yaşam kalitesini hem de çevreyi koruması gerekiyor. Bunun da son zamanlarda belirlenen önemli yollarından biri, turistlerden belirli miktarda ücret almak. Şehirler bu gelirlerle, hem yerli halkın hem de turistlerin hayatını kolaylaştıracak yeni projeler finansa edilebiliyor.

Örneğin, toplanan ücretlerle uygun fiyatlı konutlar inşa etmek için projeler geliştirilebilir. Öte yandan toplu taşıma hizmetlerini artırmak ya da yolları iyileştirmek için yine bu paralar kullanılabilir.

İspanya’da değişken fiyatlar olacak

İspanya içindeki Valensiya özerk bölgesinde turistlerin konaklama maliyetlerine ek olarak Turist Konaklamalarında Valensiya Vergisi (IVET) gündeme geldi. Bu vergi tutarı, konaklama türüne göre, gecelik 50 sent ila 2 euro arasında değişiyor. Şimdilik bazı detayların netlik kazandığı uygulamanın ne zaman başlatılacağı ise henüz belli değil.

Barselona da yakın zamanda vergi miktarını artırdı. 1 Nisan 2024’ten itibaren Barselona’ya seyahat edecek turistlerin konaklama fiyatına artık gecelik 3,25 euro ekleniyor. Bu vergi, 2023 yılında 2,5 euro seviyesindeydi.

Her iki uygulama da 7 geceye kadar şehirde kalacak turistler için geçerli.

Bali’ye gidenler havaalanında ödüyor

Yaz tatili denince Endonezya’nın yaklaşık 6 bin kilometrekarelik yüzölçüme sahip adası Bali akla geliyor. Bali’ye giden turistlerin seyahatlerine başlamadan önce ‘ayakbastı parası’ ödemesi şart. Şubat 2024’te başlayan uygulamayla Bali’ye varan turistler, havaalanında ya da limanda 150 bin Endonezya rupisi ödüyor. Bu da 10 dolardan biraz daha az bir miktar demek.

Bir diğer popüler yazlık mekanı da Tayland. İstatistikler, Amerikalıların yüzde 40’ının Tayland’ı popüler destinasyonları arasında ilk sırada gösterdiğini söylüyor. Tayland’a nasıl varıldığıyla bağlantılı olarak turistlerin belirli bir miktar ödemesine karar verildi.

2023 yılında yapılan açıklamaya göre hava yolunu kullanarak Tayland’a giden bir turistin, 300 Baht yani yaklaşık 8 dolar ödemesi planlanıyor. Deniz yoluyla varışlarda ise bu miktar 150 Baht’a iniyor. Tayland, henüz resmi olarak bu uygulamaya başlamadı.

Avrupa Birliği’nin planları

Avrupa Birliği içinde de 2025 yılı için bazı planlar var. Buna göre Avrupalı olmayan vatandaşların Schengen Bölgesi’nde herhangi bir ülkeyi ziyaret etmesi için vize muafiyet başvurusunda bulunması ya da onay alması (ETIAS) gerekecek. Bu uygulama için 2025 yılı işaret edilse de net bir tarih yok.

Onaylanan vize muafiyetleri 3 yıl geçerli olacak. Onay alan kişiler, Schengen Bölgesi'ne herhangi bir 180 günlük süre içinde 90 güne kadar girebilecek. Muafiyet almanın bedeli ise 7 euro olacak. Seyahat edenler başvuru formunu çevrimiçi olarak doldurabilecek.

Venedik, Veniceland mi oldu?

Venedik Belediye Başkanı Luigi Brugnaro, 5 euroluk ücreti açıklarken şu cümleleri kurdu:

“Amacımız şehri kapatmak değil, patlamasına izin vermemek.”

25 Nisan 2024’te başlatılan uygulama, protestocuların da eleştirilerini beraberinde getirdi. Nisan 2024’te yapılan eylemlere İtalya polisi, çevik kuvvet ile müdahale etti.

Program aslında şehri daha yaşanabilir hale getirmeyi amaçlıyor. Ancak yine de bazı bölge sakinleri tedirgin. Bunun temel sebebi, bölge sakinlerinin ‘kapalı’ bir şehirde yaşamak istememeleri. Ayrıca bilet ile şehre girmenin, şehri bir eğlence parkına dönüştüreceğini de düşünüyorlar. Öte yandan 5 euro, kimseyi şehri ziyaret etmekten vazgeçirecek kadar yüksek bir miktar da değil.

CNBC’de yer alan habere göre bölge sakinlerinden oluşan aktivist bir grubun lideri Matteo Secchi, Venedik’e giriş ücreti koyarak, şehrin bir tema parkına çevrildiğini söylüyor.

Uygulamanın ilk gününde paylaşılan istatistiklere göre, ilk günde toplam 113 bin kişilik kayıt alındı. 113 bin kişiden 16 bin kişi ödemesini yaptı. Otel konaklaması olanlar, şehre iş için gidenler, öğrenciler ve aile ziyaretine gidenler 5 euroluk ücretten muaf.

Eğer turistlerden alınan paranın nereye gideceğine dair net bir gösterge varsa yada bu gelir, genel devlet defterinden ayrı tutuluyorsa, turistlerin popüler destinasyonlara girmek için ücret ödemesi dünya çapında ‘işe yaradı’ olarak değerlendiriliyor.

Bali, Barselona ve turizm vergilerini artıran Amsterdam, bunun iyi örnekleri arasında sayılıyor.

Bunlardan hareketle önümüzdeki dönemde turistlere uygulanan çeşitli vergilendirme programlarının dünya çapında artmaya devam edeceğini öngörebiliriz.