Avrupa bir anda Orta Çağ’a nasıl döndü? Elektrik kesintisi için 4 senaryo
- İspanya ve Portekiz, dün Batı Avrupa saatine göre 11.33’te elektrik kesintisi yaşadı. Yaşanan elektrik kesintilerinin nedeni ise henüz belli değil. Yetkililer 4 farklı senaryo üzerine yoğunlaşıyor. İşte o senaryolar.
İspanya ve Portekiz, dün Batı Avrupa saatine göre 11.33’te elektrik kesintisi yaşadı. İspanya merkezli elektrik dağıtım şirketi Red Electrica’nın “tarihte benzeri olmayan bir durum” olarak nitelendirdiği kesintiden sonra metro seferleri durdu, yolcular tren ve asansörde mahsur kaldı, uçuşlar aksadı, olağanüstü hal ilan edildi.
Kesintiden İspanya’nın Avila, Madrid, Alicante, Zaragoza, Barcelona, Sevilla, Murcia ve Galicia gibi şehirleri etkilendi. Portekiz’in başkenti Lizbon ve Porto’da da kesinti meydana geldi. Fransa’nın güneybatı bölgesi ve Fas’ta da kesinti kaydedildi. Red Electrica, bugün (29 Nisan) erken saatlerde elektriğin yüzde 90'ının geri geldiğini açıkladı.
İspanya Başbakanı Pedro Sánchez kesintinin sebebinin henüz bilinmediğini, farklı senaryolar üzerinde düşündüklerini ifade etti.
Peki elektrik kesintisi neden oldu?
Endülüs Bölgesel Hükümeti Başkanı Juanma Moreno, siber saldırının ihtimal dışı olmadığını söyledi ve vatandaşlara dikkat etmeleri yönünde tavsiyede bulundu. Siber saldırı iddiası İspanya Başbakanı Pedro Sánchez, Portekiz Başbakanı Luis Montenegro ve Avrupa Konseyi Başkanı Antonio Costa da dahil olmak üzere çok sayıda yetkili tarafından reddedildi. Portekiz Ulusal Siber Güvenlik Merkezi de kesintinin siber saldırıdan kaynaklandığına dair bir kanıt bulmadıklarını duyurdu.
Nadir görülen atmosfer olayı
Portekiz merkezli enerji şirketi REN, kesintinin sebebinin “nadir görülen bir atmosfer olayı” olduğuna işaret etti. Kesintinin, İspanya'nın enerji şebekesinin yüksek gerilim hatlarında anormal salınımlara neden olan “indüklenmiş atmosfer titreşimi”nden kaynaklanabileceği iddialar arasında. REN, “Bu salınımlar elektrik sistemleri arasında senkronizasyon arızasına neden oldu ve birbirine bağlı ağlarda ardışık bozulmalara yol açtı” dedi.
Şebekeler birbirine bağlı
Londra Üniversitesi’nde sürdürülebilirlik üzerine çalışmalar yapan Onyema Nduka da enerji ağlarının birbirine bağlı olduğunu, şebekenin bir bölümünde meydana gelecek elektrik kesintisinin diğer alanlarda da kademeli bir etkiye sebep olabileceğini bildirdi.
İspanya ve Portekiz’in şebekesi birbirine bağlı olsa da bu iki ülke Fransa ve Avrupa Birliği’ndeki (AB) diğer ülkelerle az sayıda bağlantı paylaşıyor. AB ülkelerini daha fazla bağlantı kurmaya teşvik eden Avrupa Komisyonu, bu adımın enerji güvenliğini artıracağını ve sınırlar arası elektrik akışını kolaylaştıracağını savunuyor. Sınır ötesi bağlantıların, İspanya’nın elektrikteki arz ve talebi dengelemesine yardımcı olacağı da düşünülüyor.
Yenilenebilir enerji sebep olabilir mi?
İspanya ve Portekiz, elektrik ihtiyacının yüzde 80’inden fazlasını yenilenebilir kaynaklardan sağlıyor. Yenilenebilir enerjinin İspanya’daki şebeke üzerinde baskı yarattığı iddiası da değerlendiriliyor. Avrupa Üniversitesi Enstitüsü’nde elektrik alanında uzmanlaşan Leonardo Meeus’e göre, yeşil enerji kesintinin sebebi değil.
- Aşırı yükleme ya da kapasite altı: Şebekenin aşırı yüklemeye maruz kalmaması ya da kapasitesinin altında üretim yaparak yetersiz kalmaması gerekiyor. Brüksel merkezli düşünce kuruluşu Bruegel’in üyesi Georg Zachmann, şebeke frekansının Avrupa standardı olan 50 Hertz’in altına düşmesiyle sistemin kesintiye uğradığı görüşünde.
Ekonomiye etkisi nasıl olacak?
Öte yandan piyasa analisti Kyle Chapman, İspanya ekonomisinin darbe aldığını ancak bu darbenin etkisinin kısa süreli olacağını dile getirdi. Chapman, kesintinin aylık bazda gayri safi yurt içi hasılaya zarar verebileceğini söylerken “Yenilenebilir enerjinin ölçeğinin artırılmasındaki temel sorunların öne çıktığını görüyoruz” şeklinde konuştu.
Tedarik zinciri risk analizi şirketi Everstream Analytics’in risk istihbaratı başkanı Mirko Woitzik de yakıt tedariğinin kesintiye uğradığını ve kamyon taşımacılığının engellendiğini belirtti. Woitzik, yaklaşık 5 bin işçinin çalıştığı Ford ve Iveco fabrikalarının durma noktasına geldiğini de ileri sürdü.
