ABD’nin kamu borcu her senaryoda alarm veriyor

Amerika Birleşik Devletleri’nin kamu borcu 2024 yılının ilk günlerinde 34 trilyon doları aşarak yeni bir rekor kırmıştı. Geçtiğimiz son 30 yıla bakıldığı zaman ABD’nin borcu her yıl artış gösteriyor. Artış bazen yavaşlıyor bazen hızlanıyor ama borç yükünün ağırlaştığı yadsınamaz bir gerçek olarak yerini koruyor.

Federal hükümet bütçesi sona erdiği için her yıl birkaç kere kapanmanın eşiğine geliyor. Demokratlar ve Cumhuriyetçiler hükümete daha fazla borçlanma imkânı veren tasarıları kabul ederek kanayan yaraya kısa süreli pansumanlar yapıyorlar ancak taraflar arasında çatışma büyükse ABD federal hükümeti esnafın dükkanını kapatması gibi kepenk indiriyor. Son kapanmada dönemin ABD Başkanı Donald Trump’la Demokrat muhalefetin arasındaki tartışmaların başında Meksika sınırına yapılması planlanan duvar geliyordu. Bütçeye onay çıkmaması nedeniyle ABD hükümeti 21 Aralık 2018 – 25 Ocak 2019 tarihlerinde kapalı kaldı. Krizin aşılmasıyla birlikte bütçe onayı çıktı ve federal hükümet yeniden gerekli hizmetleri vermeye başladı.

Bir milyon simülasyon tek sonuç

Kongre Bütçe Ofisi’nin tahminlerine göre 2023 yılını dış borcun gelire oranı yüzde 97 seviyesinde kaldı. 2034’te ise bu oranın yüzde 116’ya, 2050’de ise yüzde 155’e çıkması öngörülüyor. Yüzde 116 seviyeleri ABD ekonomisinin İkinci Dünya Savaşı döneminden bile daha fazla borçlanacağı anlamına geliyor. Hem Japonya hem Almanya ile savaşa giren ABD’nin kamu borcu 1941-1946 yıllarında yüzde 42’den yüzde 106’ya yükselmişti. Sonrasında dış borç gerileme eğilimi göstermiş ve 1973 petrol krizine kadar yüzde 23’lere gerilemişti.

Bloomberg ABD dış borcuna dair bir milyon simülasyon gerçekleştirdiğini ancak sonucun değişmediğini yazdı. Bloomberg Economics’in analizinde kamu borcunun gelire oranı sürdürülemez bir şekilde bozuluyor. Simülasyonlara göre dış borç kongrenin tahminlerini aşarak 2024’te yüzde 123’e çıkacak. Bu durum Donald Trump’ın yeniden başkan olup vergileri düşürmediği senaryoda geçerli. ABD Başkanı Trump 2017’de göreve gelir gelmez federal vergileri düşürmüştü bu da ABD borcunun artmasına neden olmuştu. Trump ofisi devraldığında ABD’nin borcu 20 trilyon doların hemen altındaydı. Vergi kesintileri ve pandemi fonlaması ABD borcunun 8 yılda 15 trilyon dolar artmasına neden oldu.

2013-2023 ABD DIŞ BORCUNUN YILLARA GÖRE DEĞİŞİMİ

2013 – 16,7 trilyon dolar
2014 – 17,8 trilyon dolar
2015 – 18,1 trilyon dolar
2016 – 19,5 trilyon dolar
2017 – 20,2 trilyon dolar
2018 – 21,5 trilyon dolar
2019 – 22,7 trilyon dolar
2020 – 26,9 trilyon dolar
2021 – 28,4 trilyon dolar
2022 – 30,9 trilyon dolar
2023 – 33,1 trilyon dolar

Biden yönetimi vergileri artırıp ayrıca zenginlere ek vergiler getireceğini ifade ediyor. ABD Ticaret Bakanı Janet Yellen şubat ayında yaptığı açıklamada, “Açığı azaltıp yıllık olarak sürdürülebilir bir yola girmemiz gerektiğine inanıyorum” ifadelerini kullanmıştı. Eski ABD Başkanı Trump’ın vergi indirimleri 2025 yılında sonra eriyor. Bu seçimlerde Trump kazanır ve dediğini yaparsa ülkede kamu borcunun daha da artacağını tahmin etmek zor değil.

Borç nasıl azalacak?

ABD’de Temsilciler Meclisi’ni kontrol eden Cumhuriyetçiler, hükümetin harcamalarını kısarak borcu azaltmak istiyor.

Senato’yu kontrol eden Demokratlar ise harcamaların borcun üzerine etkisinin az olduğunu temel sebebin faiz oranları ve vergi gelirleri olduğunu savunuyor. Uzmanlara göre siyasiler harekete geçmek için bir ekonomik krizin gelmesini bekliyor olabilir.

Hazine tahvili piyasasındaki bir bozgun ya da Medicare – sosyal güvenlik gibi vakıf fonlarının tükenmesi Kongre’yi harekete geçirebilir.

Ağustos 2023’te kriz korkusu tavan yapmıştı. Fitch Ratings ABD kredi notunu düşürdü ve uzun vadeli Hazine tahvili ihracatı yükselişe geçti. 10 yıllık gösterge tahvil getirilerinde 1 puan artış yaşandı ve 15 yıllın en yüksek seviyesi olan yüzde beşe çıktı.

İngiltere örneği

Özellikle eski Başbakan Liz Truss dönemindeki İngiltere’nin 2022 yılında yaşadıkları ABD’li ekonomistleri korkutuyor. Eski İngiltere Başbakanı’nı 45 günde görevinden alan süreçte şunlar yaşanmıştı. Liz Truss, gerekli fonları sağlayamadan duyurduğu vergi kesintileri piyasayı çıkmaza sürükledi. Borçlanma maliyetleri artış gösterdi ve zaten yükselmiş olan bono piyasalarını daha da yükseltti. İngiltere tahvil bonolarının getirileri yüzde 4,6’ya çıktı. Bu oran 1998’deki 5,1’in ardından en yüksek getiri oldu. Ülkede borçlanma maliyetleri de artış gösterdi 10 yılın en yüksek seviyelerine çıktı. Bu durum Liz Truss’ın geri adım atmasına ve 45 gün sonra görevi bırakmasına neden oldu. Truss’un göreve gelirken en büyük vaadi vergileri indirmekti.