ABD'li petrol şirketi SLB, rakiplerinin çekilmesinin ardından Rusya'daki pazarını genişletiyor
- SLB, Temmuz 2023'te küresel tesislerinden Rusya'ya ürün sevkiyatını durduracağını açıklamasına rağmen, ithalat faaliyetlerini sürdürüyor ve Rusya'da büyümeye devam ediyor.
- Şirket, Batılı insan hakları grupları ve Ukrayna hükümetinden gelen çekilme çağrılarına rağmen, Rusya'daki operasyonlarını devam ettirerek büyük petrol şirketlerine ekipman tedarik ediyor.
- ABD ve Avrupa’dan gelen yaptırım baskısına rağmen, SLB’nin Rusya’daki iş hacmi artış gösteriyor; 2023’te gelirler artarken, şirketin Rusya’daki varlık değeri 600 milyon dolar olarak kaydedildi.
Dünyanın en büyük petrol sahası hizmetleri şirketi olan SLB (eski adıyla Schlumberger), Batılı rakiplerinin Rusya’dan çekilmesinin ardından ülkedeki faaliyetlerini genişletmeye devam ediyor. SLB, Temmuz 2023'te yaptığı kamuoyu açıklamasında, küresel tesislerinden Rusya'ya “ürün ve teknoloji sevkiyatını durdurma” taahhüdünde bulunmuştu. Financial Times'ın haberine göre, Rusya gümrük kayıtları, bu yasağın ardından bile şirketin başka kaynaklardan malzeme ithal etmeye devam ettiğini gösteriyor.
Durdurma açıklamasının ardından ithalata devam ettiler
Temmuz ayında uygulamaya konan bu yasak sonrasında, Eylül ayı başlarında bu tür ithalatlar durma noktasına geldi. Ancak, 2023 yılının Ağustos ve Aralık ayları arasında SLB, 17.5 milyon dolar değerinde ekipman ithal etmeye devam etti. Bu ithalatların 2.2 milyon dolarlık kısmı, SLB veya yan kuruluşları tarafından üretilmiş olarak beyan edildi.
SLB, konuyla ilgili yorum yapmaktan kaçınırken, şirkete yakın bir kaynak, bu ithalatların "SLB tesislerinden gelmediğini" ve bu nedenle "SLB’nin kamuoyu açıklamalarıyla tutarlı olduğunu ve uluslararası yaptırım yönergelerine uygun olduğunu" belirtti.
Bu gelişmeler, insan hakları grupları ve Ukrayna hükümetinden gelen, Rusya’dan çekilme çağrılarına karşı direnç gösteren SLB'nin üzerindeki baskıyı artırıyor. Ukrayna Yolsuzluk Önleme Ulusal Ajansı (NACP), geçtiğimiz yıl SLB’yi, Moskova ile iş yapan şirketleri ifşa etmeye yönelik küresel kampanyanın bir parçası olarak "uluslararası savaş sponsoru" kara listesine ekledi.
İki büyük rakibi çekildi
SLB'nin ABD’li en büyük iki rakibi olan Baker Hughes ve Halliburton, Moskova'nın Ukrayna'yı işgalinin ardından Rusya’dan çekilmişti. Her iki şirket de 2022 yılında Rusya'daki işletmelerini yerel yöneticilere satarak, bu süreçte büyük kayıplar yaşamıştı. İsviçre merkezli enerji sektörü tedarikçisi ABB de 2022 yılının ortalarında Rusya'dan çıkış yapacağını açıklamıştı.
Buna karşın, SLB Rusya’dan ayrılma planı olmadığını belirtmişti. Şirket, Temmuz 2023'te küresel tesislerinden Rusya'ya ürün ve teknoloji sevkiyatını durdurduğunu açıklamış olsa da, ülkedeki büyük iş hacmini korumaya devam ediyor. SLB'nin 2023 yılı sonunda Rusya'da 600 milyon dolar değerinde net varlığı bulunuyordu ve şirket, ülkede yaklaşık 9.000 kişiyi istihdam ediyordu.
ABD'ye göre yaptırımlar ihlal edilmedi
SLB’nin Rusya’daki operasyonları, Batılı politika yapıcıların dikkatinden kaçmadı. ABD Dışişleri Bakanlığı yetkilileri, Mayıs ayında SLB'nin şu ana kadar yaptırımları ihlal etmediğini belirtti. Ancak, bazı uzmanlar, SLB’nin Rusya’daki petrol ve gaz projelerinin geliştirilmesine katkı sağladığını ve bu durumun Kremlin’e fayda sağladığını savunuyor.
Global Witness tarafından elde edilen belgelere göre, SLB'nin Rusya'daki yan kuruluşu, Aralık ayında Rus petrol ve gaz enstitüsü Vnigni ile bir sözleşme imzaladı. Bu sözleşme, SLB'nin Rusya’daki petrol ve gaz yataklarının geliştirilmesi için modeller oluşturmasına yardım etmeyi taahhüt ediyor.
Lukoil'in tedarikçisi
SLB, Lukoil gibi Rusya’nın en büyük petrol şirketlerine ekipman tedarik etmeye devam ediyor. 2022 ve 2023 yıllarında SLB, Lukoil'e sondaj aletleri ve hidrolik paketleyiciler sağladı. Şirketin Rusya’daki ana yan kuruluşundaki gelirler, 2023 yılında bir önceki yıla göre artış gösterdi.
Global Witness’ın kıdemli araştırmacısı Lela Stanley, “Politika yapıcılar karar vermeli — Ukrayna’yı desteklemekte ciddi olup olmadıkları” diyerek Batılı enerji şirketlerinin Rusya’nın petrol üretimine katkı sağlamaya devam ettiğini ve bu durumun savaşın finansmanına yardım ettiğini belirtti. Stanley, bunun derin bir başarısızlık olduğunu vurguladı.
SLB’nin teknoloji ve uzmanlığı, Rusya’daki operatörlerin petrol ve gaz projelerini daha düşük maliyetlerle ve daha az riskle geliştirmelerini sağlıyor. Bazı uzmanlar, Rusya’da kalan şirketlerin Kremlin tarafından sadık olarak görüldüğünü ve savaş sona erdiğinde bu şirketlerin tercihli muamele göreceklerini öne sürüyor.
