AB'de zeytinyağı dolandırıcılığı altı yılda üçe katladı
- Yılın ilk üç ayında AB'de 50 farklı zeytinyağı dolandırıcılığı bildirildi. Zeytinyağındaki artan maliyetler, yanlış etiketlemeden dolandırıcılığa kadar birçok güvenlik vakasını beraberinde getirdi.
- Uluslararası Zeytin Konseyi'nden (IOC) alınan geçici verilere göre, küresel zeytinyağı üretim seviyelerinin 2023-24'te 2.4 milyon tona düşmesinin bekleniyor.
Avrupa Birliği'nde enflasyon baskıları zeytinyağı fiyatlarını artırdı. Öte yandan iklim kaynaklı hava koşullarının değişiklik göstermesi zeytin ağaçlarını, zeytin üreticilerini ve tabii ki zeytinyağını olumsuz etkiliyor. Tüm bunların etkisiyle AB'de yılın ilk üç ayında zeytinyağı dolandırıcılığında rekor seviyeye ulaşıldı.
İklim krizinin neden olduğu aşırı hava koşulları ve diğer faktörler nedeniyle üretimin etkilenmesiyle zeytinyağı fiyatları 2018'den bu yana iki katından fazla arttı.
Fiyatlar arttıkça, yanlış etiketlemeden dolandırıcılığa kadar birçok güvenlik vakaları bildirildi.
Zeytinyağı dolandırıcılığı üçe katladı
The Guardian'ın haberine göre 2018'in ilk çeyreğinde AB tarafından sadece 15 vaka kaydedildi. Bu yılın ilk üç ayında ise bu sayı 50'ye yükseldi. Yani üç kattan fazla artış gösterdi.
Ancak, bu vakalar yalnızca üye devletlerin AB sağlık genel müdürlüğüne tespit edip bildirdiği vakalar. Bu sayı, yerel vakaları içermediği için dolandırıcılığın gerçek boyutunun çok daha yüksek olduğu tahmin ediliyor.
Vakalar incelendiğinde zeytinyağlarının içinde böcek ilaçları, mineral yağlar gibi yetkisiz maddelerle kirlenmiş yağlar ve cam parçalarının bulunduğu vakalar dikkat çekiyor.
Ayrıca, daha düşük veya daha ucuz kalitedeki yağlarla karıştırılarak elde edilen sızma zeytinyağı vakaları, sızma zeytinyağı olarak etiketlenen natürel zeytinyağı ve yanıltıcı veya yanlış menşei etiketi vakaları da söz konusu.
Şubat ayında Almanya, İsrail'den "lampante yağı" olarak adlandırılan ve yeterince rafine edilmeden insan tüketimi için uygun olmayan bir yağın "sızma zeytinyağı" olarak etiketlendiğini bildirdi. Almanya, mart ayında da Hollanda üzerinden, Suriye'den gelen zeytinyağının yanlış etiketlenmesi vakası ile karşılaştığını söyledi.
2023 başından bu yana AB'ye gönderilen 182 zeytinyağı dolandırıcılığı ve uyumsuzluk bildiriminden 54'ü İtalya'dan, 41'i İspanya'dan ve 39'u Yunanistan'dan gelen ürünlerden oluştu.
Küçük işletmelerde risk daha fazla
AB, Temmuz 2022'de zeytinyağı için pazarlama standartlarının uygunluk kontrolleri ve analiz yöntemleri hakkında yeni kurallar getirdi.
Bir Avrupa Komisyonu sözcüsü, sistemdeki daha yüksek bildirim sayısının tüketiciler için artan bir risk oluşturmadığını söyledi.
Sözcü, "Yıllık daha yüksek bildirim sayısı, üye devletlerin yetkili makamlarının ve agrifood zincirindeki sahtekarlığa karşı daha dikkatli olmalarının bir kanıtı" dedi.
Queen's University Belfast'ta gıda güvenliği profesörü olan Chris Elliott, kirlenmiş zeytinyağının yutulmasının ciddi sonuçları olabileceğini, söyledi. Elliot, büyük süpermarketlerin raflarında bu ürünlerin yer almasının çok olası olmadığını da sözlerine ekledi. Elliott, "Çoğu hile yapan kişinin, izleme veya gözetim olmayan alanlarda hile yapma olasılığı daha yüksek. Küçük işletmeler veya yiyecek hizmetleri sahtekarlığa daha açık" dedi.
Zeytinyağı üretimi etkilendi
Küresel ısınma, son yıllarda zeytinyağı üretim seviyelerinde düşüşe neden oldu. 2018-19 yıllarında dünyanın zeytinyağının yarısından fazlasını üreten İspanya'daki mahsuller, kuraklık ve 40°C'nin üzerindeki sıcak hava dalgaları nedeniyle etkilendi.
Uluslararası Zeytin Konseyi'nden (IOC) alınan geçici verilere göre, küresel zeytinyağı üretim seviyelerinin 2023-24'te 2.4 milyon tona düşmesinin bekleniyor. Bu oran 2018-19'a kıyasla yüzde 27 düşüş demek.
Sonuç olarak, fiyatlar fırladı. Geçen yıl Kasım ayında İspanya'nın Jaén bölgesinden 100 kilo sızma zeytinyağı 787 euroluk maliyete sahipti. Bu fiyat beş yıl önce 262,50 euro seviyesindeydi. Bu da zeytinyağını dolandırıcılar için daha çekici bir pazar haline getirdi.
