ABD, IMF'den çekilirse ne olur? Doların tahtı sallanır mı?
- DSÖ'den çıkan ve Paris İklim Anlaşması'ndan çekilen Trump'a yakınlığıyla bilinen düşünce kuruluşu Heritage Foundation tarafından hazırlanan 'Project 2025' ismindeki politika planında, bu kez de ABD’nin IMF'den çekilmesi önerisi gündeme geldi.
- Uzmanlar, IMF'den çekilmenin, ABD'nin finansal etkisini, doların küresel gücünü ve uluslararası ilişkilerdeki stratejik üstünlüğünü büyük ölçüde sarsabileceği görüşünde.
- ABD'nin çekilmesi durumunda, Çin’in IMF'de daha güçlü bir konuma gelmesi ve AB ile birlikte fonun liderliğini üstlenmesi bekleniyor. Çin’in fonun merkezini Asya’ya kaydırma yönünde baskı yapması da olası senaryolar arasında yer alıyor.
Donald Trump'ın başkanlığı döneminde ABD’nin Paris İklim Anlaşması ve Dünya Sağlık Örgütü’nden (DSÖ) çekilmesi sonrası şimdi de gözler Uluslararası Para Fonu’na (IMF) çevrildi. Trump’a yakınlığıyla bilinen düşünce kuruluşu Heritage Foundation’ın hazırladığı 'Project 2025' politika planına göre, ABD’nin IMF’den ayrılması öneriliyor. Ancak uzmanlar bu adımın, hem ABD’nin küresel finans sistemindeki rolünü hem de doların uluslararası statüsünü zayıflatacağı konusunda uyardı.
ABD'nin IMF'den çekilmesi ne anlama gelir?
Financial Times'ın (FT) haberine göre, şu anda IMF’nin operasyonlarının büyük bir kısmı Amerikan doları üzerinden yürütüldüğü için IMF'den ayrılmak, ABD’nin kuruma olan etkisini tamamen kaybetmesi anlamına geliyor.
Kurumdan kredi alan ülkeler dolar talep ediyor, ödemeler de yine dolar üzerinden yapılıyor. Eğer ABD fonu terk ederse, dolar IMF sisteminden dışlanabilir ve yerine başka para birimleri geçebilir.
Bu durum, ABD dolarının rezerv para birimi olarak sahip olduğu özel statüyü zayıflatabilir. Özellikle Çin ve Avrupa Birliği (AB) gibi büyük ekonomilerin para birimlerinin öne çıkması, doların IMF içindeki ağırlığını azaltabilir.
SDR sepetinden dolar çıkar mı?
IMF'nin uluslararası rezerv para birimi olan Özel Çekme Hakları (Special Drawing Rights-SDR) şu anda beş para biriminden oluşan bir sepete göre değer kazanıyor. Bu sepetin yüzde 43’ü dolardan oluşuyor. Ancak ABD fonu terk ederse, SDR değerlemesinde doların yer almaması gerekecek. Bu da doğrudan küresel rezerv sisteminde doların yerinin sarsılabileceği anlamına geliyor.
FT'nin aktardığına göre, ABD'nin çekilmesi durumunda, Çin’in IMF'de daha güçlü bir konuma gelmesi ve AB ile birlikte fonun liderliğini üstlenmesi bekleniyor. Çin’in fonun merkezini Asya’ya kaydırma yönünde baskı yapması da olası senaryolar arasında yer alıyor.
Finansal yaptırım gücü zayıflayabilir
IMF’den çekilmek, ABD'nin yalnızca prestij kaybına değil, aynı zamanda finansal yaptırım gücünün zayıflamasına da yol açabilir. ABD'nin desteklemek istediği ülkelere finansman sağlama araçlarından biri olan IMF, bu anlamda stratejik bir kanal işlevi görüyor. Bu kanalın kapanması, ABD’nin küresel ekonomik politikalardaki manevra alanını daraltacaktır.
Project 2025 belgesine göre ise IMF, serbest piyasa ve sınırlı hükümet ilkelerine aykırı politikalar uyguluyor. Ancak uzmanlar, ABD'nin dışlanmasının bu politikaları etkilemeyeceğini, yalnızca ABD’nin etki alanını daraltacağını savunuyor.
Doların tahtı sallanır mı?
ABD dolarının uluslararası alanda rezerv para birimi olarak kullanılması, Amerikan finans sistemine ve bankalarına büyük ayrıcalıklar sağlıyor. Eğer dolar IMF’den dışlanırsa, zamanla bu ayrıcalıkların ortadan kalkması ve Fed'e doğrudan erişim imkanı bulunan Amerikan finans kurumlarının küresel ayrıcalıklı konumunu yitirmesi mümkün.
Sonuç olarak, IMF'den çekilmek ABD'nin finansal etkisini, doların küresel gücünü ve uluslararası ilişkilerdeki stratejik üstünlüğünü büyük ölçüde sarsacak bir karar olarak değerlendiriliyor. Uzmanlar, bu adımın 'devasa boyutta ekonomik, mali ve siyasi bir hata' olacağı konusunda hemfikir.
