HES'lerde kuraklık etkisi başladı, hesaplar tutmadı

Hidroelektrik Santralları Sanayi İş İnsanları Derneği (HESİAD) Başkanı Elvan Tuğsuz Güven, hidroelektrik santrallerinin kuraklık krizi ile karşı karşıya olduğunu söyledi.

CNBC-e'ye konuşan HESİAD Başkanı Elvan Tuğsuz Güven, "2024'ün ilk 6 ayında elektrik tüketimimizin yüzde 28'i HES'lerden karşılandı. HES'ler aslında enerjide arz güvenliği için oldukça önemli ancak 5 yıldır kuraklık etkilerini yakından hissediyoruz. Bu yıl da sıcak havaların ve kurak günlerin etkisi ile kapasiteleri yüzde 30-40 düşen santraller var. Bu durum maalesef bizi oldukça korkutuyor. Suyun sürekliliği konusunda da olumsuzluklar yaşıyoruz. 30 günde gelmesi gereken su yağış düzensizliği yüzünden 3 günde geliyor. Biz bu suyu enerjiye dönüştürmekte zorlanıyoruz. '7 yıl yağışlı, 7 yıl az yağışlı' diye tabir ettiğimiz dönemlerin yağışlı olan kısımlarında da artık gittikçe düşen bir eğri var" ifadelerini kullandı.

Bankaların kapısını yeniden çalıyorlar

Yağışlardaki bu düzensizliğin tüm yatırım planlarını etkilediğini vurgulayan HESİAD Başkanı Elvan Tuğsuz Güven, tüm fizibilite çalışmalarının 50 yıllık Devlet Su İşleri (DSİ) verileri ile yapıldığını ancak şu an bu fizibilitelerin tutmadığını söyledi. Yağışlardaki düzensizliğin fizibilite noktasında hesaplarını bozduğunu anlatan Güven, "Baz aldığımız 50 yıllık DSİ verileri ile şu an gerçekleşmeler farklı. Yağışlar gittikçe düzensizleşiyor. Fizibiliteler tutmuyor. Yatırımların finansmanı için bankalarla görüşmelerimiz sırasında bu fizibiliteleri kullanıyoruz. Dolayısıyla şimdi bir refinansman ihtiyacı ortaya çıktı. Çoğu proje bu yüzden bankaların kapısını yeniden çalıyor" dedi.

Kapasiteler düştü, yeni çözüm aranıyor

Peki çözüm nerede aranıyor? HESİAD Başkanı Elvan Tuğsuz Güven'e göre hibrit santraller ile kuraklık yüzünden kapasiteleri oldukça düşen hidroelektrik santralleri nefes alabilir. Güven'in bu konudaki değerlendirmeleri ise şöyle: "Biz kuraklık yüzünden kaybettiğimiz kapasiteyi hidroelektrik santrallerinin arazilerine yapacağımız güneş enerjisi santralleri veya rüzgar enerjisi santralleri ile telafi etmeyi arzu ediyoruz. Böylece gündüz saatlerinde RES ve GES'ler ile sisteme enerji üretip daha sonra gece saatlerinde de HES'lerdeki su ile elektrik üretip kapasitemizi arttırmak istiyoruz.

Ancak Güven bu durumun önünde ciddi engeller olduğunu belirtiyor. HES arazilerine kurulacak GES ve RES'ler için yeterli kapasite izninin verilmediğini dile getiren Güven, "Bu konuda hibrit santraller için daha fazla izin verilmesi gerekiyor. İzinler verildiği anda sisteme en kısa sürede enerji verebiliriz. Santrallerimizin alt yapısı buna hazır" dedi.

"Hızlı büyüme bazı olumsuz örneklere neden oldu"

Başta Karadeniz olmak üzere çok sayıda bölgede HES inşası sırasında çevreye verilen tahribatlar gündem olmuş yatırımcılara karşı bölge halkı yasal mücadele başlatmıştı. Hızlı büyüyen her sektör gibi hidroelektrik sektöründe de olumsuz örneklerin yaşandığını söyleyen HESİAD Başkanı Elvan Tuğsuz Güven, "Sektörümüzde bunun örnekleri oldu. Olmamasını isterdik. Ancak şu an her şey çok daha fazla regüle ve uymayanların lisansları iptal ediliyor. Biz enerjideki arz güvenliği noktasındaki önemimizi anlatamadığımızı düşünüyoruz. Eğer HES'ler olmasaydı 2023 yılında Türkiye enerji ihtiyacı için 140 milyar liralık doğalgaz ve kömür ithal etmek zorunda kalacaktı" şeklinde konuştu.

HESİAD verilerine göre Türkiye'de hidroelektrik santrallerinin kurulu gücü yaklaşık 32 bin megavat seviyesinde. Türkiye'de toplam 146 adet barajlı santral bulunurken akarsu santrallerinin sayısı ise 616. HES'ler 2023 yılında da Türkiye'nin elektrik üretiminin yüzde 19,6'sını karşılamıştı.