Hanelerde, restoranlarda, otellerde ‘israf’ ediyoruz! 783 milyon kişi ise gıdaya erişemiyor

Milyonlarca insan yeterli gıdaya halen ulaşamıyorken, yetersiz beslenmeden kaynaklı ölümler de artıyor. Sağlıklı ve yeterli gıdaya erişilmemesinin önündeki en büyük engel ise ‘israf’. Tonlarca gıda çöpe atılırken, israf gelecek için büyük bir tehlike oluşturuyor.

CNBC-e.com’a dünyadaki israfın boyutu ile ilgili değerlendirmelerde bulunan Tarım Yazarı Mine Ataman, verilerle çarpıcı tabloyu gözler önüne serdi. Dünyada her yıl ortalama 1.5 milyar ton gıdanın israf edildiğini, bu rakamın da üretilmiş tüm gıdaların yüzde 19’una tekabül ettiğine dikkat çeken Ataman, israfın yüzde 60’ının hanelerde, yüzde 28’inin restoranlarda, yüzde 12’sinin ise perakende sektöründe gerçekleştiğinin altını çizdi.

“Her şey dahil sistemi israfı tetikliyor”

“Tüm dünyada ortalama olarak bakıldığında her bir kişi 79 kilogram gıda israf ediyor” diyen Ataman, orta gelirli ve eğitim seviyesinin iyi düzeyde olduğu ülkelerde israfın az, en yüksek gelir grubuna sahip ülkelerde ise israfın fazla olduğunu belirtti. Farklı gıdaları deneme isteği sebebiyle yüksek gelirli ülkelerde gıda israfının oldukça ciddi boyutlarda olduğunu söyledi.

Yoksul ülkelerde de israf oldukça fazla ama bunun sebebi yüksek gelirli ülkelere göre çok farklı. Ataman, yoksul ülkelerde yeterli depolama alanlarının olmaması ve lojistik maliyetlerinden kaynaklı israfın yaşandığını ifade etti. Sıcaklık ve israf arasında doğrudan bağlantı olduğunu söyleyen Ataman, sıcak iklimin olduğu yoksul ülkelerde israfın her geçen gün arttığı bilgisini de paylaştı.

Özellikle açık büfelerin olduğu otellerde veya restoranlarda israfın arttığına işaret eden Ataman, “Dünya israf haritasına baktığımızda tatilde evlere göre daha fazla israf yapılıyor. Bu da bize şunu gösteriyor ki her şey dahil sistemi israfı tetikliyor” dedi. Ataman, dünya israf haritasına göre kadınların erkeklere nazaran daha az israf ettiğini de söyledi. Yapılan araştırmaların kadınların israf noktasında daha duyarlı olduğunu gösterdiğini ifade eden Ataman, gelişmiş ülkelerin bu durumu nesiller arası fedakarlık kavramı ile açıkladığını belirtti.

Dünyanın kronik sorunu: İsraf

Bir tarafta israfın boyutu artarken, diğer bir tarafta da yeterli ve sağlıklı gıdaya ulaşamadığı için hayatını kaybedenlerin sayısı artıyor. Dünya için büyük bir tehlike oluşturan israfın önüne geçilebilir mi? İsrafın önlenebilmesi için en önemli adımın tarımsal tedarik zincirini her aşamasının planlaması gerektiğinin altını çizen Ataman, iklim değişikliği kaynaklı tarımsal faaliyetlerde arz talep dengesizliğine yol açan firelerin önüne geçilmesinin oldukça önemli olduğuna dikkat çekti. Tüketici de doğru tasarruf algısının oluşturulması gerektiğini belirten Ataman, bu konuda ABD’den bir örnek verdi. “ABD, geçtiğimiz yıllarda onarım hakkı üzerine yeni bir yasayı hayata geçirdi. Yasaya göre geçmiş yıllarda kullan at mantığıyla üretilen materyaller artık daha uzun süre kullanılacak şekilde üretilecek” dedi.

Kore, Japonya ve İngiltere gibi ülkelerin israfla mücadele noktasında başarılı ülkeler arasında yer aldığını belirten Ataman, Çin'in restoranlarda boş tabak cezasını da hatırlattı. "Çin'de restoranlarda tabağındaki yemekleri bitirmeyen kişilere para cezası uygulanıyor. Bu tür cezalara israf konusunda caydırıcı olabilir" ifadelerini kullandı. Ataman, sosyal medya platformlarında yemek tarifleri veren hesapların ve Gastronomiye yönelik tanıtımlar adı altında üretilen içeriklerin, TV’lerde yer alan yemek programlarının israfı tetiklediğinin altını çizdi.

Gıdaya erişemeyenlerin sayısı artıyor

Birleşmiş Milletler Gıda Örgütü’ne göre 783 milyon kişi yeterli ve sağlıklı gıdaya erişemiyor. 3 milyara yakın insan ise israf ve iklim değişikliği nedeniyle sağlıklı gıda ile beslenemiyor. Dünyanın 3’te 1’i de gıda güvensizliği ile mücadele ediyor. Dünya Gıda Programı’nın verilerine göre tüm dünyada üretilen ancak hiç yenmeden çöpe atılan gıdalar 2 milyar insana yetiyor. Bu rakam ayrıca yetersiz beslenen kişi sayısının iki katından daha fazlasına denk geliyor. Yüksek gelirli ülkeler her yıl Sahra Altı Afrika'ya yetecek gıdayı israf ediyor.

Uluslararası örgütlerin gıda israfına yönelik çöpe atılan her bir bütçenin insanlığın gelişiminin önündeki en büyük engel olarak tanımlandığına dikkat çeken Ataman, “Dünyada israfın suç olmasına yönelik görüşler mevcut” dedi. Ataman israfın aynı zaman da sera gazı emisyonlarını artırdığını ve karbon ayak izini yükselttiğini belirtti.