Deprem bölgesinden acil çağrı: “Mücbir sebep hali süresi uzatılsın”

“Kalıcı çözümler için uzun vadeli desteklere ihtiyaç var”

Kahramanmaraş Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Mustafa Buluntu, birçok işletmenin faaliyetlerine geri döndüğünü, özellikle konteyner dükkanların kısa vadede ticaretin yeniden başlamasında önemli bir rol oynadığını belirtti. Ancak bu geçici çözümlerin kalıcı yapıların yerini tutmayacağının altını çizdi. “Buluntu, "Esnafa yönelik sağlanan finansal destekler ve düşük faizli krediler, zor zamanlarımızda can suyu oldu. Yine de hem ekonomik toparlanmayı hızlandırmak hem de kalıcı çözümleri sağlamak adına daha uzun vadeli ve kapsamlı desteklere ihtiyaç duyuyoruz" dedi. Depremler sonrası bölgede yaşanan göçün ciddi anlamda istihdam kaybına yol açtığına işaret eden Buluntu, istihdam projeleri ve yeni yatırımlar sayesinde geri dönüşlerin başladığını ve iş gücünün kademeli olarak artmaya başladığını ancak yeterli olmadığının altını çizdi. "Depremlerden önceki üretim kapasitesine ulaşmamız için özellikle konut projelerinin tamamlanması ve yaşam koşullarının iyileştirilmesi gerekiyor" ifadelerini kullandı.

“Yeni yatırımlar teşvik edilmeli”

"Organize sanayi bölgelerimiz Kahramanmaraş'ın üretim ve istihdam gücünün merkezidir. Deprem sonrası birçok işletme üretime ara vermek zorunda kaldı ancak devletimizin teşvikleri ve firmalarımızın güçlü iradesiyle üretim süreçleri yeniden başladı" diyen Buluntu, Organize sanayi bölgelerinde üretim kapasitesinin yüzde 50 seviyelerinde olduğuna dikkat çekti. OSB'lerde altyapının tam anlamıyla güçlendirilmesi ve yeni yatırımların teşvik edilmesi gerektiğinin altını çizdi. Deprem bölgelerindeki işletmelere yönelik vergi yüklerinin hafifletilmesinin kritik bir öneme sahip olduğunu belirten Buluntu, bölgede kalifiye eleman eksikliğini gidermek için mesleki eğitim programlarına ağırlık verilmesi gerektiğini söyledi. "Bizler, hem esnafımız hem de sanayicimiz için gerekli adımları atmaya ve taleplerimizi her platformda dile getirmeye devam edeceğiz" dedi.

“Hatay için kalıcı destekler şart”

Kahramanmaraş merkezli depremlerden en ağır yarayı alan bölgelerden biri de Hatay'dı. Antakya Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Hikmet Çinçin de cnbce.com'a Hatay'ın iki yıllık iyileşme sürecini ve son durumu anlattı. Depremlerde hasar gören birçok işletmenin onarım çalışmalarının tamamlandığını ve devlet destekleriyle birçok işletmenin faaliyete geçtiğini belirten Çinçin, Bugüne kadar Antakya'da bin 975 adet prefabrik işyeri kurulduğunu belirtti. Depremden etkilenen esnafa kredi imkanları, hibe destekleri ve vergi kolaylıkları gibi birçok destek sağlandığını belirten Çinçin, “Ancak birçok esnaf bu desteklerden yeterince faydalanamadı ve hala ciddi ekonomik sıkıntılar yaşıyor. Bu kapsamda mücbir sebep süresinin uzatılmasının önemi bir kez daha ortaya çıkıyor” dedi. Özellikle küçük işletmelerin tamamıyla onarılması, yeniden ayağa kalkması ve ekonomik olarak güçlenmesi ile kalıcı çözümlerin üretilmesi için daha uzun süreli ve kapsamlı desteklere ihtiyaç duyulduğunun altını çizdi. Çinçin, Hazine ve Maliye Bakanlığı’ndan, 6 Şubat depremlerinde en fazla zarar gören Antakya, Defne, Hassa, Samandağ ve Kırıkhan ilçeleri için özel bir destek paketi oluşturmasını ve mücbir sebep sebep uygulamasını genişleterek bölgemizin yeniden ayağa kalkmasına katkı sunmasını talep ettiklerini dile getirdi. 6 Şubat depremlerinin Hatay’da sadece fiziksel altyapıyı değil, aynı zamanda sosyal ve ekonomik yapıyı da derinden etkilendiğini ifade eden Çinçin, depremin en önemli sonuçlarından birinin nitelikli iş gücünde yaşanan ciddi kayıplar olduğuna işaret etti. “Hem mavi hem de beyaz yaka çalışanlar vefat, barınma sorunları, sağlık sorunları, eğitimde yaşanan aksaklıklar, artçı depremlerden kaynaklanan korku gibi çeşitli nedenlerden ayrılmak zorunda kaldı. Bu durum, özellikle kalifiye eleman sıkıntısı yaşayan Hatay için büyük bir sorun haline gelmiştir” dedi. Çinçin, kalifiye eleman sorununun giderilmesi için kalıcı konut ihtiyacının karşılanmasının, sağlık ve eğitim hizmetlerinin yeniden yapılandırılması gibi konularda acil çözümler üretilmesi gerektiğinin altını çizdi.

“OSB’lerde üretim kapasitesi yüzde 80’e yükseldi”

“Şehrimizin en büyük şanslarından birisi Antakya Organize Sanayi Bölgesi’nin neredeyse hiç hasar almaması” diyen Çinçin, depremlerden kısa bir sonra OSB’lerde üretimin başladığını ve bugün itibariyle üretim kapasitesinin yüzde 80’e yükseldiğini belirtti. Ancak işverenlerin maliyetlerinin ciddi oranda arttığına dikkat çeken Çinçin, “İşverenler kalifiye personellerine yüksek ücretler öderken çalışanlara konaklama ve ulaşım imkanı sağlanması gerekliliği de baş göstermiştir. Bu durum da işletmelerin karlılık oranlarını ciddi anlamda etkilemektedir” ifadelerini kullandı. Her sektörün ara üreticisi konumunda bulunan ve temel hizmetlere ulaşma konusunda büyük önem taşıyan Antakya Küçük Sanayi Sitesi’nin neredeyse yerle bir olduğunu hatırlatan Çinçin, esnafın ciddi imkansızlıklar içerisinde hizmet vermeye çalıştığını söyledi. Küçük Sanayi Sitesi’ndeki istihdam probleminin OSB’lerin maliyetlerini artırdığını yineleyen Çinçin, bu alana da özel teşvikler ve ek destekler sağlanması gerektiğini dile getirdi. “İşletmelerimizin hasar durumu ve büyüklüğü göz önünde bulundurularak, yıkımın büyük olduğu alanlarda, işyerleri onarımı veya makine teçhizat alımı için hibelerle düşük faizli ve uzun vadeli kredilere ulaşmasının sağlanması oldukça faydalı olacaktır” dedi.

“Adıyaman’da süper teşvik istiyoruz”

6 Şubat depremlerinden ağır hasar alan illerden biri de Adıyaman’dı. Şehrin yüzde 80’i depremlerde resmen yerle bir oldu. Bölgenin yeniden ayağa kalkması için kalıcı konut çalışmaları hummalı bir şekilde devam ederken, ek destek ve teşvik çağrıları da geliyor. Adıyaman Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Mehmet Torunoğlu Cnbce.com’a yaptığı açıklamada, Mücbir sebep halinin üyelerinin bir çoğu için sonlandırıldığını bu durumun da üretimi ciddi anlamda aksattığını ve işverenlerin maliyetlerini artırdığına dikkat çekti. İlave desteklerin verilmemesi halinde Adıyaman’a yeni yatırımların gelmeyeceğini ve kalıcı konutlar tamamlanıp tersine göç başladığında işsizlik sorunu ile karşı karşıya kalacaklarının altını çizdi.

Adıyaman Ticaret Borsası Başkanı Gani Bereket de Cnbce.com’a yaptığı açıklamalarda, mücbir sebep halinin sona ermesine dikkat çekti. “2022 itibariyle 2,5 milyon liranın altındaki mükelleflerin mücbir sebep hali 31 Mayıs 2025’e kadar uzatıldı ancak onun dışında kalanlar ödemeye devam edecek bu durum da ticareti olumsuz yönde etkileyecektir” ifadelerini kullandı. Adıyaman’ın depremlerden önce tarım, turizm, ve tekstil ağırlıklı bir ekonomik yapıya sahip olduğunu hatırlatan Bereket, depremler sonrası özellikle konut ve dükkan yapımları nedeniyle inşaat sektörü dışında diğer sektörlerin hareketli olmadığını söyledi. Ciddi oranda iş gücü probleminin yaşandığını, bu durumun da yaşanan göçten kaynaklandığına işaret eden Bereket, “Alt ve üst yapı eksikleri halen çok fazla hala enkazlar mevcut bu durum da sosyal hayatı olumsuz etkiliyor. Artık 6 Şubat öncesine dönmek istiyoruz” dedi. Desteklerin yetersiz kaldığına işaret eden Bereket, özellikle iş dünyasının depremin akut döneminde Kredi Garanti Fonu aracılığıyla esnek faizli kredi çektiğini ancak faizlerin 12’den 60’a yükselmesinin depremzede ticarethanelere yardımdan çok zarar getirdiğini, bu yüksek faizin altında ticaret yapan iş insanlarının çok zarar gördüğünün altını çizdi. “Faizlerin makul olması için yetkililere ilettik” dedi. İşletmeler için KOSGEB desteğinin daha umut verici ve can suyu niteliğinde olduğunu, 250 bin ile 750 bin lira arasında 2 yıl ödemesiz faizsiz kredi desteklerinin önemini vurguladı. Şehrin ekonomisinin yeniden ayağa kalkması için özel teşviklere ihtiyaç olduğunun altını çizen Bereket, “Özellikle düşük faizli, faizsiz krediler, finansmana erişim konuları, sigorta prim ve üretim teşvikleri gerekiyor” ifadelerini kullandı. Tarımsal alanlarda da sulama alanlarını artırmak gerektiğini, çiftçi ve üreticilerin üretme yetilerini kaybetmemeleri için de desteklemeleri bu yönde artırmak gerektiğini sözlerine ekledi.

“Mücbir sebep hali süresi 5 yıl olmalı”

Malatya Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Oğuzhan Ata Sadıkoğlu da Cnbce.com’a konuştu. Mücbir sebep hali süresinin 5 yıl sürmesi gerektiğine işaret eden Sadıkoğlu, “Kısa süreli uzatmalar tedavi değil, pansuman niteliğindedir. Depremde gerek fiziki gerekse ekonomik olarak derin yaralar almış şehirlerimizin ayağa kalkabilmesi için pansumana değil yaralarını saracak uzun vadeli desteklere ihtiyacımız var. Mükellef ayrımı olmadan tüm işletmelerin mücbir sebep halinden faydalanabileceği bir düzenleme yapılmasını istiyoruz” dedi. Daha kapsayıcı ve gerçekçi desteklere ihtiyaç duyduklarını, özellikle depremlerden etkilenen firmalara hızlı finans ve nakit desteği sunulması gerektiğini belirten Sadıkoğlu, “Bizler faizsiz krediler beklerken, ticari kredilerde faizler %50’yi aşmış durumda. Mevcut maliyetler ile krediye erişim neredeyse imkânsız hale geldi. Bu durum şirketler üzerinden ciddi baskı oluşturuyor. Hükümete ve finans sektörüne sesleniyorum; kredi musluklarını açın” ifadelerini kullandı. Sadıkoğlu, Türk Exim Bank, Dünya Bankası ve KGF ihracat kredilerinde depremden etkilenen illere karşı pozitif bir yaklaşım beklediklerini dile getirdi.

“Yerinde dönüşüm desteği artırılmalı”

TOKİ eliyle inşa edilen deprem konutlarının hızla yükseldiğini ancak anahtar teslim oranının düşük olduğunu belirten Sadıkoğlu, “Tamamlanan ve teslimi yapılan işyeri ise henüz yok. Gidenlerin geri dönüşünü hızlandırmak için yerinde dönüşümü hızlandırmamız gerekiyor Rezerv alan dışında kalan imarlı parsellerde yerinde dönüşüm için verilen 750 bin TL hibe, 750 bin TL kredi, toplam 1 milyon 500 bin TL destek ödemesi günümüz maliyetleri karşısında yetersiz kalıyor. En az 1 milyon TL de kendisi ayarlamak zorunda kalan vatandaşlar, yerinde dönüşümden geri çekiliyor” dedi. Daire başı verilen hibe ve kredi destek tutarının toplam 2 milyon 500 bin TL’ye çıkarılmasını talep ettiklerinin altını çizdi.