Fatih Birol: Petrol fiyatları aşağı yönlü baskılanabilir

Enerji dünyasının önemli isimlerinden Uluslararası Enerji Ajansı Başkanı Fatih Birol, CNBC-e'den Emre Eser'in sorularını yanıtladı.

Birol'un açıklamalarından öne çıkanlar şöyle:

Global petrol piyasalarında yeni bir döneme girmek üzereyiz. Bu yeni dönem, geçmişteki yıllara kıyasla oldukça farklı bir dönem olacak. İnsanların bu kadar ilgi göstermesinin nedeni, üretim arzı açısından yeni aktörlerin artık boy göstermeye başlaması. Tüketim ve talep açısından ise bir zayıflama görüyoruz. Bu zayıflamanın nedeni, öncelikle elektrikli araçların, yani petrolün en fazla tüketildiği ulaştırma sektöründe hızla büyüdüğünü görüyoruz.

"Çin'de büyüme yavaşladı"

Çin, Avrupa ve Amerika gibi büyük ekonomilerde bu durumu görüyoruz. En büyük petrol ithalatçısı olan ülkede bugün satılan iki araçtan biri elektrikli. Avrupa'da da bu durum devam ediyor. Bu talebin zayıflamasının birinci nedeni. İkinci nedeni ise, geçmiş 10 yıla baktığımızda dünya petrol talebinin tek başına yüzde 60'ı Çin'den geliyordu ve Çin ekonomisi son 10 yılda çok hızlı büyüdü. Ortalama yıllık yüzde 6'nın üstünde büyüdü. Ama şimdi Çin ekonomisindeki büyüme yavaşlamaya başladı, yüzde 4'lere kadar düştü.

"Dört ülke çok önemli"

Dünyanın en büyük petrol ithalatçısı olan Çin'in petrol talebi genel anlamda zayıflayacak. Bu bakımdan da biz petrol talebinin bir milyon varil büyüyeceğini düşünüyoruz, ondan sonra yavaşlayacak. Arzda da büyüme OPEC ülkelerinden ziyade Amerika kıtasından gelecek. 4 ülke çok önemli: ABD, Kanada, Brezilya ve Guyana. Bu dört ülkedeki petrol arzındaki büyüme, dünya talebindeki büyümeyi tek başına karşılayacak bir seviyeye geliyor. Bu ikisini birleştirdiğimizde, talebin zayıflayacak olması ve yeni çok fazla petrol arzının Amerika kıtasından geliyor olması petrol fiyatlarında aşağı doğru baskı yapacak.

"Mevcut gerilim yayılırsa piyasaları etkiler"

Size anlatmaya çalıştığım tablo, eğer jeopolitik sürprizler olmazsa ve ekonomilerde resesyon gibi bir durum görmezsek, dünyadaki jeopolitik gelişmeler her zaman enerji sektörünü yakından etkiliyor. Bu anlamda Ortadoğu'daki gelişmeler çok önemli. Dünya petrol ihracatının büyük bir kısmı oradan kıtalara gidiyor. Mevcut gerilim, eğer petrol üreticilerini kapsarsa ya da daha da yayılırsa, petrol piyasalarını önemli bir şekilde etkiler.

"Elektrikli araç maliyet artışı düştü"

Dünyada satılan her iki arabadan biri Çin'de satılıyor. Elektrikli araçların, içten yanmalı araçlara göre daha pahalı olması dezavantajı Çin'de batarya maliyetlerinde yaşanan gelişmelerle, mevcut geleneksel arabalarla aynı maliyet seviyesine getirdi. Türkçede derler ya "Ben bu filmi daha önce görmüştüm" diye. 15 sene önce güneş santralleri romantik bir hikayeydi, şu anda en fazla güneş santrali kuruluyor, Çin bunu yapıyor. Şimdi aynı hikayeyi, aynı senaryoyu elektrikli araçlarda görüyoruz. Maliyetler düşüyor, imalat maliyeti açısından birçok ülkede tedirginlik yarattı. Ülkelerin kendi ürettiği elektrikli araçlar, Çin'den çok daha ucuza gelecek ve rekabet sorunu yaşanacak. Bu ülkeler, kendi ekonomilerini ve sanayilerini korumak için tedbir alıyorlar, bu rasyonel bir durum. Burada iyi bir denge bulmak lazım; hem kendi imalat sektörünü korurken, temiz ve güvenli teknolojileri de tamamen durdurmamak lazım. Denge son derece önemli.

Temiz enerji, son derece hızlı bir şekilde geliyor. Güneş, rüzgar, nükleer var. Şimdi Çin bunların çoğunda dünya şampiyonu. Tahmin ediyorum ki, elektrikli araçlarda gördüğümüz olayı başka alanlarda da göreceğiz. Enerji politikaları ile dış ticaret politikaları arasında birçok git-gel olacak. Ülkelerin doğru dış ticaret politikaları yapması onlar için hassas olacak. Enerji ile dış ticaret iç içe geçiyor. Dünya Ticaret Örgütü'ne bu epey iş görecek.

"Çinli araçların önünde ek vergiler durabilir"

Çin üretimi elektrikli araçların önünde ek vergiler durabilir, 2023 yılında yüzde 5 nükleer, yüzde 10 kömür, gaz artı petrol. Bu kadar büyümesinin nedeni de çevre ve iklim değil, maliyetlerin düşük olması. Çin de bu konuda son derece önemli bir adım attı ve maliyetleri düşürdü. Rakamlar gösteriyor ki, dünyada üretilen solar panellerin yüzde 85'i Çin'de üretiliyor.