Suudi Arabistan Rusya'yı krize sokabilir mi?
- Suudi Arabistan, petrol üretiminde kesinti yapılmaması durumunda fiyatları varil başına 50 dolara düşürebileceği sinyali veriyor.
- Rusya, petrol gelirlerine büyük ölçüde bağımlı olduğu için bu fiyat düşüşü, Ukrayna savaşındaki harcamalarını karşılamasını zorlaştırabilir.
- Rusya’nın petrol üretim maliyetleri yüksek olduğu için düşük fiyatlı petrol piyasası koşulları, Moskova’nın savaş finansmanını riske sokabilir.
Suudi Arabistan’ın küresel ham petrol fiyatlarını düşürebileceği yönündeki sinyalleri, Rusya’nın savaş dönemi ekonomisi için petrol gelirlerini güvence altına almasını zorlaştırabilir.
Krallık, Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü'nün (OPEC) petrol üretimini azaltmayı taahhüt etmemesi durumunda, ham petrol fiyatlarının varil başına 50 dolara kadar düşebileceğini belirtti. Analistlere göre Riyad, piyasaya büyük miktarda petrol arz ederek fiyatları düşürebilir. Bu hamle, petrol akışlarını azaltma konusunda işbirliği yapmayan OPEC üyelerini, Rusya da dahil olmak üzere cezalandırabilir.
Londra Ekonomi Okulu araştırma görevlisi Luke Cooper, IPS Journal'a yazdığı makalede, "Rusya zaten petrolünü indirimli fiyatlarla satıyor ve üretim maliyetleri daha yüksek. Petrol piyasalarındaki düşük fiyatlı bir ortam, Ukrayna'daki saldırganlığını finanse etme yeteneğini etkileyebilir" ifadelerini kullandı.
Suudi Arabistan, OPEC'in fiili lideri olarak üye ülkeleri üretim kesintisi yapmaya zorlayarak petrol fiyatlarını varil başına 100 doların üzerinde tutmaya çalışıyor. Ancak uluslararası ham petrol fiyatları 80 doların altında seyrettiği için bu strateji başarılı olmadı. Financial Times’a göre, Riyad strateji değiştirerek Aralık ayına kadar petrol arzını artırmayı planlıyor.
Washington Enstitüsü'nde Körfez ve Enerji Politikası direktörü Simon Henderson, Business Insider'a yaptığı açıklamada, "Suudi Arabistan bu durumdan bıktı. OPEC liderliği çok boyutlu bir sorumluluk. Bazen iyi çalışabilir, ama bazen de kedi sürüsünü yönetmek gibi oldukça zor olabilir" dedi.
Rusya’nın aşırı üretimi
S&P Global Ratings'e göre, Rusya OPEC+ içinde aşırı üretim yapan ülkeler arasında yer alıyor. Son verilere göre Moskova, Temmuz ayında günlük üretim kotasının 122.000 varil üzerinde petrol üretti. İran ve Kazakistan da belirlenen üretim sınırlarını aştı.
Simon Henderson, bazı koalisyon üyelerinin kârlarını en üst düzeye çıkarmak için aşırı üretim yaptığını belirtti. Rusya açısından bakıldığında, Moskova Ukrayna'daki savaş nedeniyle artan savunma ve güvenlik harcamalarını karşılamak için mümkün olan en yüksek geliri elde etmek zorunda. Bu sektörler, 2024'te Rusya'daki federal harcamaların yüzde 40'ını oluşturacak.
Rusya'nın mali durumu ise büyük ölçüde petrol gelirine bağlı. Rusya Maliye Bakanı'nın verdiği bilgilere göre, birkaç yıl önce gaz ve petrol üretimi ülkenin bütçe gelirlerinin yüzde 35-40'ını oluşturuyordu. Bu nedenle Batı, Rusya'nın petrol gelirlerini sınırlamak için odaklanmış durumda. G7 ülkeleri tarafından Moskova’nın petrolü için uygulanan 60 dolarlık fiyat sınırı, hedeflenen başarıyı getirmese de petrol arzını sabit tutarken Kremlin'in gelirlerini sınırlamak amacıyla önemli bir adım olarak görülüyordu.
Rusya, kayıtsız "gölge" tankerler kullanarak bu sınırları aşmayı başardı, ancak Suudi Arabistan’ın petrol fiyatlarını 50 dolara indirme tehdidiyle başa çıkmak daha zor olabilir.
Eğer Suudi Arabistan petrol arzını artırırsa, bu durum Rusya ile Suudi Arabistan arasında bir petrol fiyat savaşı başlatabilir. Simon Henderson, 2020 yılında yaşanan benzer bir olayın yeniden yaşanabileceğini belirtti. O yıl, üretim kesintisi anlaşmazlıkları sonucunda her iki ülke de petrol arzını artırmış ve düşük fiyatlı ortamda kimin daha uzun süre dayanacağını test etmişti.
Düşük fiyatlar Rusya’yı zorlayabilir
Bu tür durumlarda döviz rezervleri kritik önem taşıyor, ancak Rusya bu alanda sorun yaşıyor. Ukrayna’yı işgal ettikten sonra Rusya’nın düşük petrol fiyatlarına karşı sigortası olan döviz rezervleri azaldı. Ülkenin Ulusal Varlık Fonu, bu yılın başında neredeyse yarıya indi ve artık Batı para birimlerine erişim sağlanamıyor.
Simon Henderson, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in Riyad ile bir fiyat savaşına girmeyi tercih edip etmeyeceğinin belirsiz olduğunu, çünkü Putin’in öncelikleri arasında başka daha acil meseleler olduğunu belirtti. Henderson, Kremlin'in hamlelerini tahmin etmenin zor olduğunu, çünkü Rusya'nın petrol satışlarına dair birçok bilinmeyen faktör olduğunu da ekledi.
Bununla birlikte, Suudi Arabistan ile bir tür karşı karşıya gelme durumu yaşanabilir. Bu hafta Rusya Başbakan Yardımcısı Alexander Novak, Suudi Arabistan’ın sinyallerine rağmen, OPEC’in Aralık ayındaki toplantısında petrol üretiminin artırılıp artırılmayacağının belirsiz olduğunu söyledi.
Eğer işler kötüye giderse, Luke Cooper, potansiyel bir fiyat savaşını Rusya için kötü bir haber olarak görüyor. Cooper, "Suudi Arabistan'ın aksine, Rusya’nın petrolünü çıkarmak ucuz değil, bu da onu düşük fiyat koşullarıyla başa çıkmaya uygun hale getirmiyor. Bu durum, Rusya’nın Ukrayna savaşında kısa vadede daha hızlı zaferler elde etme baskısını artırıyor, çünkü düşük fiyatlı petrol piyasası koşullarının ortaya çıkması savaş üzerindeki baskıyı artıracaktır" dedi.
