Petrol fiyatları neden yükseliyor? Oxford Enerji Enstitüsü/Price: Yükseliş abartılı

Orta Doğu'da artan tansiyon ne kadar ciddi sizce ve Körfez'e sıçrama riski olduğunu düşünüyor musunuz?

Bu çok ciddi bir gerginlik ve bundan sonra nasıl kontrol altına alınacağını bilmek çok zor. Yani İsrail'in İran'dan gelen saldırıya doğrudan karşılık verme riski mevcut. Tabii ki İran'ın OPEC'e üye büyük bir petrol tedarikçisi olduğu düşünüldüğünde, bunun petrol arzı üzerinde etkileri olabilir. Ancak şu anda petrol arzına yönelik belirli bir tehdit yok. Bu nedenle muhtemelen gördüğümüz bu petrol fiyat artışı bir miktar abartılı.

Peki petrol fiyatlarında daha fazla yükseliş için ne olmalı?

Şu anda makro ortamın petrol için oldukça zayıf olduğunu düşünüyorum. Petrol aslında son birkaç ayda değer kaybetti. Dolayısıyla bu jeopolitik risk faktörü ve fiyatlara dahil edilmiş gibi görünen risk pirimi olmasaydı fiyatların daha düşük olmasını beklerdik. Fiyatların çok daha yüksek bir seviyede devam etmesi durumunda ya bir petrol üreticisi olan İran'a karşı yaptırımlar artacak ya da çatışmaların diğer Körfez ülkelerine sıçradığı bir görünüm ortaya çıkacak gibi duruyor. Bunun henüz olduğunu görmedik.

Burada kritik olan Hürmüz Boğazı mı? Örneğin Hürmüz kapatılırsa petrolde hangi seviyeleri görürüz?

Evet, demek istediğim eğer Hürmüz Boğazı'nın kapandığını görürsek, o zaman muhtemelen varil başına 100 dolara doğru bir geri dönüş bekleyebiliriz. Ancak şu anda böyle bir durum söz konusu değil. Bunun olacağını öngörmüyoruz. Çünkü İran Hürmüz Boğazı'nı kapatmaya çalışırsa, bu aynı zamanda nakliye ve ihracatlarını da etkileyecektir.

Peki İran'ın nükleer tesisleri hedef alınabilir mi İsrail tarafından?

İsrail'in ne düzeyde bir saldırı ya da hedefleme yapacağını bilmek mümkün değil. Ki bu sadece petrolü değil, doğalgazı da etkileyebilir. Çünkü İran Türkiye'ye doğal gaz ihraç ediyor.

Sizce bu jeopolitik tansiyondaki artış Türkiye'yi nasıl etkileyebilir?

Türkiye, petrol ve doğalgaz için önemli bir transit merkezi ve aynı zamanda büyük bir enerji tüketicisi ve ithalatçısı.

Dolayısıyla Türk ekonomisinin baskı altında olduğu bir dönemde, bu durum söz konusu baskının bir başka unsuru olabilir ve enerji ağırlıklı endüstriler ve tüketiciler için de işleri daha zor hale getirebilir.

Türkiye'yi nasıl etkileyeceği ile ilgili rakamsal bir tahmininiz var mı?

Spesifik olarak değil ama Türkiye'nin gayrisafi yurt içi hasıla büyümesinin yavaşladığını zaten görmüştük. Yerel ekonomiye yönelik bu tür ters rüzgarlar, bu zorluğu daha da kötüleştirecektir.

Türkiye aynı zamanda bölgeye komşu bir ülke...

Tabii ki ve eğer zaman içinde daha geniş çaplı bir bölgesel çatışma ortaya çıkarsa, Türkiye'nin de buradan bir şekilde etkilenmesi kaçınılmaz olacaktır.

Sizce bu piyasalar açısından bir siyah kuğu mu yoksa işin bu noktaya varmasını önceden bekliyor muydunuz?

Bunun bir siyah kuğu olduğunu sanmıyorum. Bu çatışma, bu durum Ekim 2023 öncesinden beri çok net bir şekilde gelişmekteydi. Zaman içinde krizin giderek kötüleştiğini gördük ve öyle görünüyor ki kriz artık daha da büyüyecek.

Dolayısıyla bu çok ciddi bir durum ve ben bunu jeopolitik açıdan asla küçümsemiyorum. Sadece piyasa perspektifinden bakıldığında, çok kısa bir süre için çok fazla şey gerçekleşmiş olabilir.

Peki, OPEC ve OPEC + ülkeleri, örneğin Rusya, onların tepkisi ne olacak?

Rusya'dan ya da OPEC +'dan özel bir tepki beklemiyorum. Bu yılın sonundan gelecek yıla kadar üretimi geri döndürme yönünde bir strateji var ve muhtemelen bu politikayı şimdilik değiştirmeden bırakacaklardır.

Piyasada büyük bir sorun olursa, bu farklı bir durum olur. OPEC'in tarihsel olarak her zaman olduğu gibi piyasayı dengeleme rolünü üstlenmesini bekleyebiliriz.

Petrol piyasasını kaç yıldır izliyordunuz?

35 yıldır.

Peki, bunca yıllık tecrübeniz ışığında tekrar soralım. Petrol ne olur sizce kısa vadede?

Petrol fiyatlarının çok kısa vadede yükselebileceğini düşünmüyorum. Ancak bunun küresel piyasalara arz açısından henüz bir risk teşkil etmediği anlaşıldıkça fiyatların tekrar düşmeye başlayacağını düşünüyorum.