Temettüde stopaj bilmecesi: Azdan çok, çoktan az vergi ihtimali belirdi

Resmi Gazete'de yayımlanan kararla birlikte kar paylarından (temettü gelirlerinden) alınan stopaj oranı yüzde 10'dan yüzde 15'e çıkarıldı. Bu değişiklik, Aralık 2021’de yapılan düzenleme ile yüzde 15'ten yüzde 10'a indirilen oranı üç yıl sonra tekrar eski seviyesine taşıdı. Yeni düzenleme, yatırımcılar için farklı etkiler yaratırken, şirketlerin kar dağıtımı konusundaki kararlarını da önemli ölçüde etkileyebilir. Ekonomi gazetesi yazarı, yeminli mali müşavir Abdullah Tolu ve A1 Capital Genel Müdür Yardımcısı Üzeyir Doğan, bu değişikliklerin yatırımcılar ve şirketler üzerindeki etkilerini CNBC-e’ye değerlendirdi.

Asgari Kurumlar Vergisi haberlerinin yanlış anlaşıldığını belirten Abdullah Tolu, “‘Asgari Kurumlar Vergisi artırıldı’ diye yazıldı, fakat bu doğru değil. Yurtiçi Asgari Kurumlar Vergisi’nin oranı yüzde 10. Yani bu konuda herhangi bir değişiklik yapılmadı. Yeni düzenleme tamamen temettülerle ilgili” diyerek düzeltme yaptı.

Abdullah Tolu: Büyük yatırımcılar lehine bir durum

Abdullah Tolu, sağlık ve bireysel emeklilik sigortası gibi gelir beyannamesi veren büyük yatırımcıların bazı masraflarını düşerek vergi yüklerini azaltabildiğini belirtti. Tolu, bu nedenle büyük yatırımcılar lehine bir durum oluştuğunu, ancak bunun kanuni düzenlemeden kaynaklanan bir durum olduğunu söyledi:

“Yatırımcılar açısından kar payı temettü stopajın farklı etkileri var. Örneğin bu borsada elde edilen kar payları için de temettüler için de geçerli olduğu için onlar da yüzde 15 stopaja tabii. Burada temettü geliri elde eden bakımından ikiye ayırmak lazım. Eğer temettü geliri elde edenler. elde ettikleri kar payları yıllık gelir vergisi beyanname verme sınırının altında kalıyorsa, bunlar için bu yüzde 15 stopaj nihai vergi oluyor. Yani üzerlerinde kalıyor. Eğer temettü geliri elde eden kişi yıllık gelir vergisi beyannamesi veriyorsa, bunu yıllık gelir vergisi beyannamesine dahil ediyor. Bu kendisinden kesilen yüzde 15’in tamamını mahsup ediyor. Bu temettü gelirlerini beyan ederken de mesela 500 TL gelir elde etmişse 250 lirası istisna 250 lirasını beyan ediyor. Fakat ilk etapta temettü dağıtırken kesilen o yüzde 15’lik stopajın tamamını o 250 TL olarak beyan ettiği tutardan düşüyor. Hayat sigortası, sağlık sigortası gibi diğer giderleri falan varsa onları da düşüyor. Burada aslında onları da düşünce büyük yatırımcılar lehine bir durum oluşuyor. Ama bu tamamen özellikle yapılan bir şey değil. Bu kanuni düzenlemeden kaynaklanan bir durum.”

‘Şirketlerin karı dağıtma kararını otomatikman etkiliyor’

Yeni düzenlemenin, şirketlerin kar dağıtımı üzerindeki etkilerine değinen Tolu, şu ifadeleri kullandı:

“Stopajdaki 5 puanlık artış, şirketlerin ‘Kârı dağıtalım mı, dağıtmayalım mı?’ kararını da otomatikman etkileyecek. Eğer 2025 yılında enflasyon düzeltmesi olursa belki de dağıtmama kararı verecekler.

Bizde temettü dağıtımı ile ilgili dağıtan şirketler açısından da sıkıntı var. Bu dağıtan şirketlerde de enflasyon muhasebesi nedeniyle temettü dağıtımı şirketin durumuna göre olumsuz etkileyebiliyor. Eğer aktif tarafı daha yüksekse enflasyon muhasebesi sonucunda artı bir vergi çıkabiliyor, o kâr dağıtımında artı bir değer ödemesi gerekebiliyor. O yüzden firmalar özellikle enflasyon muhasebesini de dikkate alarak kâr dağıtıp dağıtmayacaklarına ona göre karar verecekler. Yani bu stopajdaki 5 puanlık oran artırımı şirketlerin kâr dağıtıp dağıtmama kararlarını da doğrudan etkileyecek.”

‘Hiç vergi vermeme durumuyla karşı karşıya kalabiliyor’

Tolu, beyanname veren ve vermeyen yatırımcılar için temettü stopajının farklı etkiler yarattığını şu örneklerle açıkladı:

“Kar dağıtımında mükellef eğer beyanname verecekse elde ettiği temettünün yarısını beyan ediyor, yarısı istisna. Mesela 100 TL beyan edecek, 50 lirası istisna, 50 lirasını beyan ediyor. 100 TL üzerinden 15 TL temettü stopaj yapılıyor. 50 lirayı gelir vergisi tarifesine uyguluyor. 20 TL gibi bir vergi taahhüt etsin. Kendisi temettüdeki stopajı 15 lirayı düşüyor, kalan beşi ödüyor. Bunun içerisinde sağlık sigortası, bireysel emeklilik sigortası olabilir. Onları düşünce otomatikman daha avantajlı bir konuma geçebiliyor. Hiç vergi vermeme durumuyla karşı karşıya kalabiliyor. Bu o yüzden onların lehine bir durum söz konusu. Mesela 100 lirada 15 TL belge veriyor. Hiç beyan etmiyor, 15 TL onun vergi yükü oluyor. Biri 100 TL beyan etsin, onda belki o beyandan kaynaklı vergi sıfırlanabiliyor. Beyan etmenin her zaman artısı var.”

‘Yüksek enflasyon temettüye ilgiyi azaltıyor’

A1 Capital Genel Müdür Yardımcısı Üzeyir Doğan, yüksek enflasyon ortamında temettü yatırımcılığının cazibesinin azaldığını belirterek şunları kaydetti:

“Günümüzde temettü yatırımcılığı önemli bir kavram. Özellikle gelişmiş ekonomilerde fiyat istikrarırın yüksek enflasyonun düşük olduğu ülkelerde temettü oldukça işlevsel bir yatırım aracı. Ama Türkiye'de yüksek enflasyonun olduğu dönemlerde temettü verimlerinin enflasyona göre çok geride kalmış olması bir miktar buraya yönelik ilgiyi azaltıyor. Çünkü bizim temettü verimliliği yüksek dediğimiz şirketler yıllık yüzde 8-10 civarında temettü getiren şirketler statüsünde oluyor. Enflasyonun yüzde 50-60 olduğu yerde yatırımcı biraz daha mevduat getirisini temettüye göre daha cazip görüyor.”

‘Piyasalardan kaçış beklenmiyor’

Doğan, stopaj oranının artmasının yatırımcı davranışlarını nasıl etkileyeceği konusunda, “Neticede buradan bir vergi alınıyordu. Daha önce 2021 yılına kadar bu oran yüzde 15’ti. Daha sonraki süreçte temettü tarafındaki vergiler yüzde 10'a düşürüldü ve tekrar yüzde 15’e çıktı. Burası biraz daha uzun vadeli ve temettü yatırımı yapan yatırımcıları ve ana hissedarları ilgilendiren bir taraf oluyor. Burada baktığımızda Türkiye'de ağırlıklı olarak yatırımcının daha kısa vadeli ve spekülatif getiri peşinde olduğunu görüyoruz. Bu nedenle doğrudan yatırımcının alım satım kararını ilgilendirecek bir etki oluşturacağını ve yatırımcı tarafında piyasadan bir kaçışa sebebiyet vereceğini açıkçası ben düşünmüyorum” ifadelerini kullandı.

‘Uzun vadeli yatırımcı cezalandırılıyor’

Doğan, temettü stopaj oranındaki artışın kısa vadeli yatırımcıya ödül, uzun vadeli yatırımcıya ceza olduğuna dikkat çekerek, “Normal şartlarda uzun vadeli yatırımcının ödüllendirilmesi beklenirken, bizde kısa vadeli al-satlarda, kârlarda herhangi bir vergi söz konusu değilken, bu tarafta uzun vadeli yatırımcının temettü üzerinden stopajla cezalandırılıyor olması aslında bizim temel hedefimizle biraz uyumsuz diyebilirim” şeklinde konuştu.